روستای میمند کرمان؛ روستایی با قدمت ۳ هزار سال را بشناسید!

زمان به خودی خود یک نیروی بی‌چون و چرا دارد که همه چیز را به تغییر وا می‌کشاند. برای درک بهتر این واقعیت، کافی است نگاهی به عکس‌های ده سال پیش خود بیندازید تا متوجه سرعت باور نکردنی تغییرات‌تان شوید. اما هنوز در گوشه‌ای از جهان مکان‌هایی وجود دارند که انگار زمان در آن‌ها کندتر حرکت می‌کند و تاریخ خود را تا به امروز بدون ذره‌ای تغییر حفظ کرده‌اند. یکی از این مکان‌ها روستای میمند در کرمان نام دارد، جایی که خانه‌های باستانی هزاران سال پیش هنوز در آن به‌طور سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و تکنولوژی امروزه بسیار کم در آنجا پای نهاده است. اگر می‌خواهید در مورد تاریخچه روستای میمند کرمان و معماری این روستا بدانید، در این مطلب از مجله گردشگری اقامت ۲۴ با همراه باشید.

معرفی روستای میمند کرمان

روستای تاریخی میمند (روستای میمند به انگلیسی:Meymand)، یکی از نخستین سکونت‌گاه‌های بشری در ایران محسوب می‌شود که به دوران مهرپرستی و زرتشتیان برمی‌گردد. در گذشته، مردم این دیار از غارهایی که در دل کوه‌ها کنده شده بود، تنها برای عبادت استفاده می‌کردند؛ اما به تدریج به دلیل شرایط آب و هوایی و امنیتی، این غارها را به عنوان مسکن خود برگزیدند.

طراحی خانه‌های روستای باستانی میمند به گونه‌ای بوده که در آن از سنگ و خاک برای ساخت فضای زندگی استفاده شده و این بناهای دست‌کند در دل کوه‌ها از نخستین نمونه‌های سکونت‌گاه‌های مصنوعی در تاریخ جهان به شمار می‌روند.

اکثر مردم روستای صخره ای میمند با زبان و گویش پهلوی ساسانی صحبت می‌کنند و این منطقه به‌عنوان تنها روستای تاریخی در جهان بوده که روابط سنتی آن در زندگی روزمره هنوز پابرجا است. روستای میمند در مهرماه ۱۳۸۵ به‌عنوان روستای نمونه ملی گردشگری در بین روستاهای ایران معرفی شد و جوایزی از مجامع فرهنگی بین‌المللی مانند یونسکو و ایکوموس دریافت نمود.

روستای میمند کجاست؟

در جواب سوال روستای میمند کجاست، روستای میمند در کدام استان است یا روستای تاریخی میمند در کدام شهر است باید بگوییم؛ روستای دستکند میمند کرمان در انتهای دره‌ای در منطقه‌ای نیمه‌خشک در جنوب رشته‌کوه‌های مرکزی ایران قرار دارد. این روستا در ۳۸ کیلومتری شمال شرقی شهربابک استان کرمان واقع شده و شهربابک نیز ۲۳۸ کیلومتر از کرمان دور است. بهترین مسیر برای رسیدن به این روستا، مسیری به طول ۲۴۰ کیلومتر از کرمان بوده که در طول آن از مناطق مختلفی چون باغین، کبوترخان، رفسنجان، سرچشمه و خاتون آباد عبور خواهید کرد. بازدید از روستای تاریخی میمند رایگان بوده و شما می‌توانید از این روستا در ۲۴ ساعته شبانه‌روز و در هر روز از هفته دیدن نمایید.

چطور به روستای میمند برویم؟

در میان روستاهای تاریخی ایران، خانه های روستای میمند یکی از شگفت‌انگیزترین جاهای دیدنی بوده، زیرا این خانه‌ها رازهای هزاران ساله‌ای را در دل کوه‌ها پنهان کرده است. این روستا که جلوه‌ای از تمدن کهن و معماری خاص بشری را نشان می‌دهد، میراثی از قوم ماد و عیلامیان دارد. سنگ‌نگاره‌های باستانی و آثار سفالی کشف‌شده روستای سنگی میمند نشان از قدمت چند هزار ساله آن دارند.

میمند نه‌تنها مکانی برای تماشای تاریخ، بلکه فرصتی برای لمس زندگی در دل طبیعت بکر است. اگر می‌خواهید از شلوغی شهر فاصله بگیرید و سفری متفاوت را تجربه کنید، این روستای شگفت‌انگیز را از دست ندهید. اما چگونه به روستای میمند برویم؟

برای رسیدن به روستای میمند از کرمان، بهترین مسیر حدود ۲۴۰ کیلومتر طول دارد. در این مسیر، پس از عبور از باغین، کبوترخان، رفسنجان، سرچشمه و خاتون‌آباد به این روستای زیبا خواهید رسید. این مسیر علاوه بر دسترسی آسان، سفری لذت‌بخش را از میان چشم‌اندازهای زیبای کرمان برای شما رقم می‌زند.

لوکیشن روستای میمند کرمان روی نقشه

بهترین زمان سفر به روستای میمند 

بهترین زمان برای سفر به روستای میمند، فصل بهار و اوایل تابستان است، چرا که در پاییز و زمستان به علت منطقه جغرافیایی آن، هوای این منطقه بسیار سرد می‌شود. شما می‌توانید برای بازدید و اقامت در این روستای اسرارآمیز از اقامتگاه‌های بوم‌گردی و خانه‌های محلی آن استفاده نمایید. سفر به روستای گردشگری میمند فرصتی عالی برای تجربه دیدن خانه‌های سنگی چند هزار ساله را برایتان فراهم می‌کند.

تصاویر روستای میمند کرمان

وجه تسمیه میمند

میمند در لغت از دو واژه «می» به معنای شراب و «مند» به معنی مست و مستی گرفته شده که این نام به‌نوعی به ویژگی‌های این روستا اشاره دارد. زیرا مردم آنجا بر این باورند که در گذشته وقتی شراب می‌نوشیدند و در حالت مستی حفره‌هایی در دل کوه‌ها می‌کندند. البته برخی دیگر معتقدند که میمند معنای میمنت و مبارکی دارد. باورهای دیگری نیز وجود دارد که می‌گویند ساکنان اولیه این روستا از میمند فارس مهاجرت کرده‌اند و به همین دلیل نام میمند را برای آن انتخاب کرده‌اند، گرچه با توجه به تاریخچه روستا و سبک زندگی کوچ‌نشینی مردم، این نظر چندان محتمل به نظر نمی‌رسد.

معماری روستای میمند کرمان

معماری دستکند روستای میمند یک سبک منحصر به‌فرد بوده که بدون استفاده از مصالح مصنوعی، تنها با حفاری در دل طبیعت به ساخت این مدل خانه‌ها می‌پرداختند. این شیوه معماری به دوران ماد باز می‌گردد، زمانی که گوردخمه‌های مادی با معماری دستکند در ایران ساخته می‌شد. در این روش، حجم زیادی خاک و سنگ از دل صخره‌ها استخراج می‌شده که از آن برای کشاورزی استفاده می‌گردید.

در ادامه با معماری روستای سه هزار ساله میمند بیشتر آشنا می‌شویم:

ویژگی کلی معماری خانه‌های میمند

خانه‌های روستای میمند از جنس فلز و چوب ساخته شده‌اند و مواد اولیه پوشش سایبان‌ها از کنده‌های چوبی انتخاب می‌شد. در این نوع معماری که هیچ ملاتی استفاده نمی‌شود، فضاهای معماری مستقیماً در دل صخره‌ها حفر می‌گردند. همین ویژگی باعث می‌شود که ساختمان‌ها در برابر تغییرات دما مقاوم باشند و در مصرف انرژی صرفه‌جویی زیادی شود.

معماری بیرونی خانه‌های میمند

خانه‌های میمند در پنج طبقه ساخته شده‌اند که به هر یک از این طبقات «کیچه» گفته می‌شود. در حال حاضر ۴۰۶ کیچه در این روستا وجود دارد. این خانه‌ها دارای عایق حرارتی از سنگ بوده و سقف آن‌ها از لایه‌های سنگی ساخته شده که مانع از ورود گرما یا سرما به داخل خانه می‌شود. این طراحی هوشمندانه، توجه سازندگان به استفاده بهینه از منابع طبیعی را نشان می‌دهد. در خانه‌های روستای جهانی میمند، سقف‌ها به‌صورت هلالی شکل طراحی شده‌اند که در فصل گرما به عنوان یک سیستم سرمایشی محسوب می‌شوند.

معماری داخلی خانه‌های میمند

معماری روستای میمند کرمان در مورد اتاق‌های آن به چند بخش مختلف از جمله اتاق نشیمن، میانی و پاگرد تقسیم می‌شود و در پایین خانه‌ها نیز اصطبل وجود دارد. با این حال، این خانه‌ها نورگیرهای کافی ندارند و فضاهای داخلی آن‌ها نسبتاً تاریک است. تهویه هوا نیز به‌راحتی انجام نمی‌شود، اما در فصل تابستان، خانه‌ها فضای خنک‌تری دارند و این ویژگی در مقایسه با مناطق دیگر که در تابستان گرم هستند، جذابیت زیادی برای بازدیدکنندگان دارد.

امروزه درون اتاق‌های میمند با سلیقه معماری ایرانی تزئین شده و در طاقچه‌های کوچک، آینه و گلدان‌های زیبایی قرار دارد. خانه‌ها دارای کمد دیواری هستند که به‌صورت یک درگاه در دل سنگ‌ها کنده شده و برای نگهداری رخت‌خواب استفاده می‌شود. صنایع دستی میمند، از گلیم تا حصیربافی در داخل خانه‌ها به چشم می‌خورد.

جاهای دیدنی روستای میمند

قبل از معرفی جاهای دیدنی روستای میمند کرمان بهتر است بدانید که شما می‌توانید بعد از بازدید از میمند و گپ و گفت با روستاییان خوش‌صحبت به مکان‌های دیگر نیز سر بزنید. رفسنجان که ۱۳۵ کیلومتر از میمند فاصله دارد، مقصد بعدی شما می‌تواند باشد. در ادامه با برخی از مکان‌های دیدنی روستای صخره ای میمند می‌پردازیم:

موزه مردم شناسی یا آتشکده میمند

در روستای میمند آتشکده‌ای کهن وجود دارد که امروزه به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است. این موزه مجموعه‌ای از ابزارهای قدیمی زندگی مردم مانند ابزار کشاورزی، چراغ‌های قدیمی و صنایع دستی خاص این منطقه را نمایش می‌دهد. آتشکده که از مهم‌ترین آثار تاریخی این روستا به شمار می‌رود، قدمت روستای میمند کرمان را به خوبی نشان می‌دهد.

حمام سنتی میمند

حمام روستای تاریخی میمند یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های این منطقه بوده و از معدود حمام‌های صخره‌ای باقی‌مانده در ایران به شمار می‌رود. این حمام شامل بخش‌های مختلفی همچون خزینه، تون خانه و سربینه (رختکن) می‌شود. برای روشنایی داخل حمام، در سقف رختکن و گرم خانه از سنگ‌های مرمر سیلیس‌دار استفاده شده که نور خورشید را جذب کرده و به داخل حمام انعکاس می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود که حمام در طول روز از زیبایی خاصی برخوردار باشد.

مسجد تاریخی روستای میمند

یکی دیگر از جاهای دیدنی روستای میمند، مسجد میمند بوده که در مرکز روستا قرار دارد. بنای این مسجد به جد شیخ محمود مدیح المکتبی، «حاج محمد مسیحا»، نسبت داده می‌شود که پس از بازگشت از حج، این مسجد دستکند را ساخته و وقف کرده است. تاریخ ساخت مسجد به سال ۱۲۴۰ هجری قمری بازمی‌گردد. فضای داخلی مسجد با سه ستون از سنگ کوه تراشیده شده و بخش زنانه و مردانه با پرده‌ای از هم جدا می‌شود. محراب و سکوی مسجد میمند نیز از سنگ تراشیده شده و دیوارها دارای جا کفشی‌هایی از همان سنگ هستند. مساحت مسجد اندازه‌ای در حدود ۱۲۰ متر مربع دارد.

حسینیه میمند

حسینیه میمند در مرکز روستا واقع شده و از سه ایوانچه با طاق‌های گهواره‌ای تشکیل شده که در انتهای آن‌ها ورودی‌های حسینیه قرار دارند. این بنا از تجمع چند منزل مسکونی صخره‌ای تشکیل شده و تمامی اجزای آن از سنگ تراشیده‌اند. فضاهای داخلی حسینیه به صورت نامنظم طراحی گردیده و مساحتی برابر با ۲۰۰ متر مربع دارد. سقف آن نیز در برخی نقاط ۸/۱ متر و در برخی دیگر ۳/۲ متر ارتفاع دارد. حسینیه فاقد تزئینات بوده و در طول زمان تغییرات زیادی داشته تا فضای آن متناسب با نیازهای ساکنان دوران باشد.

مدرسه روستای میمند

مدرسه قدیمی روستای میمند که اکنون به عنوان پایگاه میراث فرهنگی استفاده می‌شود، به سبک معماری واحدهای مسکونی همین منطقه بنا گردیده است. این مدرسه پنج کلاس دارد که ابعاد آن‌ها با توجه به عمق کیچه تغییر می‌کند. طول کیچه حدود ۱۸ متر و عرض آن از ۵/۱ تا ۶ متر تفاوت دارد. در انتهای کیچه، ایوانی نیمه‌باز قرار گرفته که کلاس‌ها در سه طرف ایوان با ابعاد مختلف حفر شده‌اند. در انتهای یکی از کلاس‌ها، طاقچه‌ای برای تخته‌سیاه وجود دارد.

حمام تاریخی روستای میمند

حمام قدیمی روستای میمند در دل کوه کنده شده و به دلیل معماری ویژه خود اهمیت تاریخی و زیادی دارد. این حمام با مساحت ۱۲۰ متر مربع شامل سه بخش ورودی، رختکن و گرمخانه می‌شود. در داخل حمام، فضای رختکن با حوضی مدور و ایوانچه‌ها و فضای گرمخانه با دیوار سنگی و پله‌هایی برای دسترسی به خزینه مشخص شده‌اند. نور از طریق روزنه‌های سقفی به داخل پخش می‌شود. نکته قابل توجه اینکه، این حمام تا ۳۰ سال پیش استفاده می‌شد و سپس جای خود را به حمام‌های جدیدتر داد.

غار (اشکفت) اشکورگوبیه

مردم میمند به زبان محلی خود غار را «اشکفت» می‌نامند. در اطراف این روستا غارهای زیادی وجود دارد که شاید انگیزه ساخت خانه‌ها در دل کوه‌ها از طبیعت پیرامون و غارهای آن‌ها الهام گرفته شده باشد. یکی از مهم‌ترین این غارها، «اشکور گوبیه» نام دارد که در دوران باستان به عنوان مکانی مقدس برای عبادت الهه باروری کاربرد داشت. در حال حاضر، نقش و نگارهای رنگی بر روی سنگ‌های این غار و دیگر غارهای اطراف میمند باقی مانده که ارزش بارها دیدن و مشاهده دقیق را برای گردشگران ایرانی و خارجی دارد.

پوشش گیاهی و جانوری روستای صخره ای میمند

ازآنجایی‌که آب و هوای روستای میمند معتدل کوهستانی بوده؛ بنابراین زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدلی دارد. این ویژگی باعث شده که طبیعت اطراف آن از بوته‌هایی چون بنه (پسته وحشی)، بادام کوهی و دیگر گیاهان خودرو مانند جاز، اسکنبیل، خارشتر، مخلصه، اسفند، ریواس، کنگر، نخود وحشی و قیچ پوشیده شود.

همچنین درختان و درختچه‌های متنوعی مانند بادام کوهی، پسته وحشی، زرشک، سنجد، انار، انگور، توت سفید و سیاه، زالزالک، انجیر، آلوی سیاه، زردآلو، هلو، سیب، گلابی، به، نارون چتری، گردو، بیدمشک، سپیدار، صنوبر، عناب و گز در این منطقه به چشم می‌خورد.

مردم میمند به گیاهان دارویی بسیار معتقدند و سعی می‌کنند بیشتر از درمان‌های طبیعی استفاده کنند تا به پزشک مراجعه کنند. در این منطقه گیاهان دارویی فراوانی چون آویشن سیاه، کاکویی، مریم گلی، بومادران، آلاله، زیره، ترنجبین، اسطوخودوس، مخلصه، اکلیل‌الملک، زوفا، ختمی، انقوزه، بارهنگ، خارخاسک، رازیانه، پونه، پرسیاوشان، شیرین بیان، خاکشیر و شاتره به طور طبیعی رشد می‌کنند.

پوشش گیاهی متنوع این منطقه موجب شده تا انواع جانوران وحشی در آن زندگی کنند. از جمله جانورانی که در این منطقه زندگی می‌کنند می‌توان به انواع پرندگان، پستانداران کوچک و بزرگ مانند روباه، خرگوش، گراز و انواع خزندگان اشاره کرد. این تنوع جانوری و گیاهی نشان از اکوسیستم غنی روستای میمند دارد.

شغل مردم روستای میمند کرمان

بیشتر ساکنان میمند دامدار هستند و در چهار ماه اول سال دام‌های خود را به دشت می‌برند. در چهار ماه بعدی به باغداری مشغول می‌شوند و در فصل زمستان به روستا باز می‌گردند. در گذشته، اهالی روستا روزهای سرد زمستان را به بافتن فرش، گلیم، نمد و سبد می‌گذرانده‌اند، اما متاسفانه این هنرها امروزه کمتر در روستا دیده می‌شود.

مردم روستای میمند از کوچ نشینان هستند که در فصل زمستان در این روستا اقامت دارند. شرایط آب و هوایی مناسب منطقه و وجود دشت‌های وسیع اطراف روستا، باعث شده تا در فصول گرم سال، مردم محلی به دشت مهاجرت کنند.

در مجموع شغل مردم روستای میمند کشاورزی و دامداری بوده و علاوه بر این، زنان میمندی در زمینه‌هایی مانند سبدبافی، گلیم‌بافی، نمدمالی و فرش‌بافی فعالیت دارند.

آداب و رسوم روستای میمند در کرمان

آداب و رسوم مردم روستای میمند کرمان همچنان به شدت نشانی از تاریخ و سنت‌های گذشته این منطقه دارد. میمندی‌ها مراسم‌های مختلفی دارند و به ویژه مراسم چهارشنبه‌سوری و نوروز را با شکوه برگزار می‌کنند. از مهم‌ترین رسوم این منطقه، شیوه عزاداری در ماه محرم بوده که مردان و پسران دور هم حلقه می‌زنند و سینه‌زنی می‌کنند.

یکی از رسوم جالب جمعیت روستای میمند کرمان به جمع‌آوری بادام کوهی (دنده) برمی‌گردد. اهالی این روستا در فصل تابستان از ابتدای تیرماه به جمع کردن این مغز پر خاصیت می‌پردازند. آنها با صبر و حوصله، بادام‌های تلخ را چندین بار می‌جوشانند تا شیرین شوند و سپس به بازار عرضه می‌کنند. بادام تلخ که به اصطلاح محلی «تلخو» نامیده می‌شود، خاصیت‌های دارویی و غذایی زیادی دارد.

در روستای میمند کجا غذا بخوریم؟

یکی از معروف‌ترین روستای میمند، قرمه گوشت نام دارد که در رستوران‌های محلی آن سرو می‌شود. برای تهیه این غذا، در تابستان یک گوسفند سر می‌برند و امعا و احشا آن را داخل پوست گوسفند یا خیک می‌ریزند و به مدت طولانی آویزان می‌کنند. هنگام طلوع آفتاب، گوشت را خرد کرده و به اصطلاح قیمه قیمه می‌کنند و سپس در ظرفی روی آتش قرار داده تا چربی آن به طور کامل آب شده و به خورد گوشت برود. قرمه علاوه بر مصرف به عنوان یک غذای مستقل با نان تابه، برای تهیه سایر خوراک‌ها نیز به کار می‌رود.

اگر به روستای میمند سفر کردید، کافه میمندمون یکی از بهترین مکان‌ها برای سرو غذا محسوب می‌شود. فضای این کافه به ۸۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ سال پیش می‌رسد که به جز غذا خوردن، یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد این منطقه نیز به شمار می‌رود. کافه میمندمون با داشتن فضای گرم و دنج، مسافران را به قلب این تاریخ می‌برد. شما می‌توانید در این کافه همزمان با لذت بردن از غذاهای محلی و نوشیدنی‌های خوشمزه، از معماری بی‌نظیر و آرامش‌بخش میمند لذت ببرید.

در روستای میمند کرمان کجا اقامت کنیم؟

برای اقامت در روستای میمند، گزینه‌های متنوعی پیش روی شما خواهد بود. اگر به دنبال تجربه‌ای اصیل و نزدیک به زندگی روستایی هستید، اقامتگاه‌های بومگردی می‌توانند گزینه ایده‌آلی باشند. در میمند، اقامتگاه‌های بوم گردی متعددی وجود دارند، از جمله این اقامتگاه‌ها می‌توان به اقامتگاه بوم گردی بُن میمند، میمندمون و کیچه خودمونی اشاره کرد. این اقامتگاه‌ها با فضایی گرم و صمیمی، شما را با فرهنگ و آداب و رسوم مردم محلی آشنا می‌کنند و خاطره‌ای فراموش‌نشدنی از سفر به میمند را برایتان رقم خواهند زد.

علاوه بر اقامتگاه‌های بوم گردی، اگر سفر شما به میمند تنها یک روزه بوده و قصد اقامت شبانه را ندارید، می‌توانید از هتل‌ های کرمان برای اقامت خود استفاده کنید. زیرا فاصله روستای میمند تا کرمان کم بوده و شما می‌توانید خیلی راحت با رزرو یک هتل مناسب در سایت اقامت ۲۴، پس از بازدید از میمند به محل اقامت خود در کرمان بازگردید.

همچنین فاصله روستای میمند تا شیراز حدود ۱۱۷ کیلومتر بوده که با سرعت متوسط ماشین در حدود ۱ ساعت و نیم به این شهر خواهید رسید. همچنین فاصله روستای میمند تا یزد کمی دور بوده، اما شما می‌توانید در مدت ۳ ساعت و با طی ۲۸۸ کیلومتر خود را به این روستای عجیب برسانید.

جمع بندی مطالب 

در دل کوه‌های استان کرمان و نزدیک شهر بابک، روستای دستکندی به نام میمند قرار دارد که خانه‌های آن بدون استفاده از خشت، گل یا آجر ساخته شده‌اند. این روستای خارق‌العاده که پس از سال‌ها همچنان محل سکونت مردم بوده، یکی از بزرگ‌ترین روستاهای دستکند در جهان به شمار می‌آید و موفق به کسب جایزه جهانی ملینا مرکوری شده است.

با وجود اینکه روستای میمند ثبت یونسکو شده، اما حتی همین ثبت جهانی روستای میمند نتوانست پرده از راز این سازه‌های عجیب بردارد. به طوریکه هیچ‌کس نمی‌داند چه کسانی و به چه هدفی این خانه‌ها را در دل کوه‌های صخره‌ای کرمان کنده‌اند!

سؤالات متداول