قلعه های ایران، سند افتخار و تاریخ ایران زمین

سفر فرصتی است برای شناخت و تجربه ناشناخته ها و لمس نزدیکتر و عمیق تر جهان پیرامون هر فرد. انسان با سفر به هر نقطه از دنیا، می تواند با آثار گوناگون بجای مانده از تاریخ و همچنین با فرهنگ، تمدن و همچنین نوع زندگی پیشینیان هر منطقه آشنا شود.

ایران به دلیل قدمت تاریخی بسیار کهن و همچنین دوره های حکم رانی حاکمان مختلف در جای جای خاک خود، همواره آثار و نشانه های بسیاری را در خود نگه داشته که هر کدام از آنها داستان هایی بسیار برای گفتن دارند.

با وبلاگ اقامت ۲۴ در معرفی و آشنایی با قلعه ها و ارگ های تاریخی ایران زمین همراه باشید. قلعه هایی که هر کدام روزگاری محل حکم رانی حاکمان گوناگون بوده و بسیاری را از گزند حمله بیگانگان حفظ کرده و اکنون می تواند مقصدی جذاب و خاطره انگیز  برای سفر باشد.

ارگ کریمخان شیراز

تاریخچه ارگ کریم خانی شیراز، همانگونه که از نام آن پیداست، مربوط به دوران زندیه بوده و به دستور و همت کریم خان زند بنای آن نهاده شد. این قلعه با ۴۰۰۰ متر مربع مساحت، در محوطه ای بیش از سه برابر این متراژ ساخته شد که با وجود برخورداری از برج و بارویی منحصر به فرد، در نوع خود بی نظیر است.

دیوارهای این قلعه، بسیار مستحکم و ضخیم  بوده و ارتفاع آن به حدود ۳ تا ۸ متر می رسد تا از هر گونه آسیب از سوی دشمن، ایمن باشد. اگر چه این مکان محل زندگی و حکومت کریم خان بود لیکن در زمان های گوناگون، تحولات زیادی را به خود دید و به عنوان مقر فرمانروایان و بعدها به شکل زندان استفاده می شد. هم اکنون این بنا در حال تبدیل شدن به موزه بزرگ شهر شیراز و استان فارس است.

از نکات قابل توجه ارگ کریم خان زند می توان به ارتفاع ۱۵ متری برج ها که یکی از آنها کج و مشابه برج پیزا است و همچنین اتاق ها و ایوان های نقاشی و مینیاتوری شده، ضخامت دیوارها، حمام خصوصی و باغچه و آب نماهای آن اشاره کرد . همچنین خندقی برای حفاظت از این مقر دور تا دور آن حفر شده بود که در حال حاظر اثری از آن نیست.

قلعه رودخان

در دل کوه و انبوهی از درختان جنگلی شهرستان فومن، بنایی با قدمت ۶۰۰ سال قرار دارد که امروزه به یکی از مهمترین مقاصد گردشگری استان گیلان بدل شده و با نام قلعه رودخان شناخته می شود.

قلعه رودخان میراثی مهم بجای مانده از دژهای حکومتی فرمانروایان گیلان بوده و از بزرگترین و با عظمت ترین دژهای نظامی گیلان و حتی ایران محسوب می شود. قلعه رودخان در فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن واقع شده است. مساحت قلعه بالغ بر ۵۰ هزار مترمربع و در ارتفاعی بیش از ۶۰۰ متر در بلندترین نقطه کوه واقع شده است.

از آنجا که این قلعه تاریخی، در کنار رودخانه بنا شده به قلعه رودخان معروف است. کلمه رودخان مخفف رودخانه و قلعه رودخان، به معنی قلعه ای که در نزدیکی رودخانه بوده و در ادوار تاریخی به نام های قلعه هزار پله، حسامی و سکسار نیز خوانده می شد.

در فرهنگ تاریخ و جغرافیای شهرستان های ایران، تألیف عبدالرفیع حقیقت رفیع آمده است که روستای قلعه رودخان، قلعه ای قدیمی دارد که به نام سکسار معروف بوده و در جنوب آبادی و روی قله کوه بنا شده است.

قلعه فلک الافلاک خرم آباد

فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست، قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر خرم‌آباد در استان لرستان است. فلک‌الافلاک با نام قلعه دوازده برجی هم شناخته می‌شود. این قلعه بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر خرم‌آباد و در نزدیکی رودخانه این شهر قرار گرفته و چشم‌گیرترین اثر تاریخی و گردشگری درون شهر خرم‌آباد است. این بنا مربوط به دوره ساسانیان بوده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

قلعه تاریخی فلک الافلاک بر بلندای تپه ای باستانی و در مرکز شهر واقع شده است و از تاریخ ساخت بنا یا بانی آن، اطلاعات دقیقی در دست نیست. تنها همین اندازه میتوان گفت که این بنا، از یادگارهای شهر کهن شاپورخواست بوده و بنای اولیه آن را به زمان شاپور اول ساسانی در قرن سوم میلادی نسبت می دهند .

احداث بنا بر فراز صخره های سنگی و اشراف کامل آن به دره تاریخی خرم آباد و نیز جاری شدن چشمه پر آب گلستان از دامنه شمالی تپه، از ویژگی های اصلی بنا به شمار می آیند. از سوی دیگر نزدیکی بنا با غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد و دیگر آثار دوران تاریخی نظیر سنگ نوشته، مناره آجری، آسیاب گبری، پل شکسته و گرداب سنگی، بیانگر پیوستگی تاریخی قلعه با آثار یاد شده است .

قلعه الموت قزوین

قلعه الموت قزوین یکی از قلعه‌های منحصربه‌فرد تاریخی در ایران است. دژ الموت در شمال شرقی روستای گازرخان یا همان قصر خان و بر فراز صخره‌ای به ارتفاع ۲۱۶۳ متر از سطح دریا که بلندی صخره از زمین‌های پیرامون خود ۲۰۰ متر و گسترده دژ ۲۰۰۰۰ متر مربع است قرار دارد. این کوه از نرمه گردن شروع شده و به طرف مغرب ادامه پیدا کرده است. صخره‌های پیرامون قلعه که رنگ سرخ و خاکستری دارند، در جهت شمال شرقی به جنوب غربی کشیده شده‌اند. پیرامون دژ از هر چهار سو پرتگاه بوده و تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی است که کوه هودکان با فاصله‌ای نسبتاً زیاد بر آن مشرف است. این قلعه یکی از جاذبه‌های گردشگری الموت محسوب می‌شود.

قلعه پرتغالی ها در قشم

قلعه پرتغالی‌ها در ضلع شمالی جزیره قشم و در ساحل دریای خلیج فارس قرار دارد. این قلعه شامل انبارهای اسلحه، آب انبار بزرگ، اتاق‌های سربازخانه، زندان، کلیسا، مقر فرماندهی و تالار است. کلیسای بعضی از این قلعه‌ها، دارای دو ردیف ستون‌های سنگی دایره‌ای شکل با قوس‌های زیبایی از سنگ‌های مرجانی تراش خورده است‌. قلعه‌ پرتغالی‌ها یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان بشمار می آید.

در سال ۹۰۹ دریانورد پرتغالی آلفونسود آلبوکرک که به مستعمرات پرتغال در آسیا سفر کرده بود بر حسب اتفاق گذرش به خلیج فارس افتاد و پس از آشنایی با آن نواحی، بلافاصله طرح خود را برای اشغال جزایر خلیج فارس ارائه نمود و به تصویب رساند. او در سال ۹۱۲ به خلیج فارس بازگشت و پس از کشتار و وحشیگری فراوان، موفق به فتح هرمز در سال ۹۱۳ گردید و قلعه‌ای در جزیره هرمز ساخت. جزیره در سال ۱۰۳۱ توسط یکی از امرای شاه عباس به نام امام قلی خان از اشغال خارج و آزاد گردید. هم اکنون آثار و خرابه‌های ابنیه و قلعه پرتغالی‌ها و توپ های آن در شمال جزیره در نزدیکی آبادی‌های فعلی دیده می‌شود.

ارگ گوگد گلپایگان

هتل ۳ ستاره سنتی ارگ گوگد یکی از بناهای قدیمی و دیدنی شهرستان گلپایگان در استان اصفهان است. این ارگ در ۵ کیلومتری جاده گلپایگان به تهران و در شهری به نام گوگد واقع شده. این بنا در مسیر جاده معروف ابریشم قرار داشته و دومین بنای خشت و گلی ایران بشمار می آید که تاریخ و زمان ساخت آن به حدود چهار قرن پیش نسبت داده شده است. این ارگ که در زمان های صلح به عنوان کاروانسرا و در زمان جنگ یا حمله اشرار به عنوان دژ نظامی استفاده می گردیده، در خیابان آیت الله گلپایگانی، کوچه قلعه واقع شده و در حال حاضر از این بنا به عنوان مهمانسرای سنتی استفاده می گردد.

ارگ بم کرمان

ارگ بم بزرگترین سازه خشتی در جهان بود که در نزدیکی شهر بم استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، در اثر زلزله شدیدی که شهر بم و حومه آن را تحت تاثیر قرار داد، ارگ بم تقریباً به طور کامل از بین رفت. چند روز پس از رخ دادن زمین‌لرزه، رئیس جمهور وقت ایران، آقای محمد خاتمی اعلام کرد که ارگ بازسازی خواهد شد.

بم و فضای فرهنگی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌ است. این ارگ عظیم که در مسیر جاده ابریشم قرار دارد، سده ۵ پیش از میلاد ساخته شده‌ و تا سال ۱۸۵۰ پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده قرار می گرفت.

کل بنا یک دژ بزرگ است که در قلب آن، ارگ واقع شده، اما به دلیل ظاهر پر ابهت ارگ، که پر ارتفاع‌ترین قسمت مجموعه نیز به شمار می‌آمد، کل بنای دژ به عنوان ارگ بم نامیده می‌شود.

بی شک با حضور در هر یک از این ارگ و قعله ها و نیز دیگر آثار تاریخی ایران زمین، پی به تاریخ، تمدن و اصالت ایران برده و از زیبایی این مرز و بوم به وجد خواهید آمد.

منبع : وبلاگ اقامت ۲۴