منشورهای بازالتی ماکو؛ تنها نمونه مشابه ایسلند و اسکاتلند در ایران

منشورهای بازالتی ماکو یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر و شگفت‌انگیز در آذربایجان غربی هستند که قدمت آن‌ها به حدود ۶۵ میلیون سال پیش بازمی‌گردد. این پدیده‌های زمین‌شناسی، که به صورت منشورهای شش‌ضلعی و مرتفع دیده می‌شوند، نتیجه سرد شدن تدریجی گدازه‌های آتشفشانی هستند. این نوع ساختارها در طبیعت به ندرت دیده می‌شوند و به همین دلیل جزء شگفتی‌های طبیعی جهان به شمار می‌آیند. از جمله دیگر نمونه‌های معروف جهانی از این نوع، می‌توان به غار فینگال در اسکاتلند و آبشار اسوارتیفوس در ایسلند اشاره کرد. 

در ادامه، قصد داریم شما را با این شاهکار طبیعی بیشتر آشنا کنیم و از جذابیت‌های آن برایتان بگوییم. برای کسب اطلاعات کامل و بهره‌مندی از تجربیات گردشگری بیشتر، با مجله گردشگری اقامت ۲۴ همراه باشید.

معرفی منشورهای بازالتی ماکو 

یکی از زیباترین شگفتی‌های طبیعی جهان به نام منشورهای بازالتی در شهر ماکو واقعا شده است که در میان مردم محلی با عنوان “ایلان درسی” شناخته می‌شود. این پدیده بر اثر سرد شدن و انقباض گدازه‌های آتشفشانی به وجود آمده و ستون‌هایی چندضلعی با ساختاری منظم و چشمگیر ایجاد کرده است.

این ستون‌های سنگی، با ظاهر دقیق و هندسی خود، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که گویی اثری هنری و ساخته دست بشر هستند. در دل این منطقه، زیستگاه گونه‌های جانوری نادر قرار دارد و بر فراز این ستون‌ها، پوشش گیاهی خاصی از درختچه‌ها و درختان خودنمایی می‌کند که زیبایی طبیعت بکر را به تصویر می‌کشد.

شب‌های این منطقه نیز جذابیت ویژه‌ای دارند؛ آسمان صاف و پرستاره و دیدنی بودن کهکشان راه شیری، فضایی جادویی ایجاد می‌کند که هر بیننده‌ای را شیفته زیبایی‌های طبیعی و عظمت آسمان می‌کند.

بازالت چیست؟

سنگ بازالت، یکی از متداول‌ترین سنگ‌های کره زمین پس از گرانیت، به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد و فراوانی در صنایع مختلف، به‌ویژه در ساخت‌وساز، کاربرد فراوانی دارد. این سنگ در انواع متنوعی یافت می‌شود؛ برخی نمونه‌ها ساختاری شیشه‌ای (تاکیلیت) و برخی دیگر بافتی متراکم و ریزدانه دارند.  

بازالت معمولاً با ساختاری پورفیریتی شناخته می‌شود که در آن بلورهای بزرگ‌تر، مانند الیوین، اوژیت و فلدسپات، در زمینه‌ای بلوری قرار گرفته‌اند. گدازه‌های بازالتی اغلب به صورت اسفنجی یا پوکه‌ای دیده شده و حفره‌های موجود در آن‌ها معمولاً با موادی مانند کلسیت و زئولیت پر می‌شوند. این ویژگی‌ها باعث شده که بازالت یکی از گزینه‌های محبوب در پروژه‌های صنعتی و ساختمانی باشد و به آسانی در دسترس قرار گیرد.

منشورهای بازالتی ماکو کجاست؟

در ۲۵ کیلومتری شهر ماکو، در امتداد جاده ماکو به چالدران (جاده آواجیق)، منطقه‌ای دیدنی قرار دارد؛ یکی از نادرترین ذخایر طبیعی ایران که قدمت آن به دوران سنوزوئیک یا دوران سوم زمین‌شناسی بازمی‌گردد. این منشورهای بازالتی با ساختار هندسی منظم و چشمگیر خود، از گدازه‌های آتشفشانی شکل گرفته‌اند و به عنوان یکی از پدیده‌های ژئولوژیکی منحصربه‌فرد شناخته می‌شوند. طبیعت بکر و زیبایی بی‌نظیر این منطقه، آن را به مقصدی جذاب برای دوستداران طبیعت و زمین‌شناسی تبدیل کرده است.

چطور خودمان را به منشورهای بازالتی ماکو برسانیم؟

برای رسیدن به منشورهای بازالتی ماکو، باید به منطقه آزاد ماکو در استان آذربایجان غربی سفر کنید. این پدیده طبیعی در مسیر جاده ماکو به چالدران، معروف به جاده آواجیق، و در فاصله حدود ۲۵ کیلومتری از شهر ماکو قرار دارد. با استفاده از خودرو شخصی یا تاکسی‌های محلی می‌توانید به این منطقه دسترسی پیدا کنید. مسیر جاده‌ای به سمت چالدران کاملاً مشخص است. طبیعت بکر و منشورهای چشمگیر این منطقه ارزش بازدید را دارند.

لوکیشن منشورهای بازالتی ماکو روی نقشه

نحوه تشکیل ستون های پایه ای در منشورهای بازالتی ماکو

ستون‌های پایه‌ای در منشور بازالتی ماکو بر اثر فرایند سرد شدن و انجماد گدازه‌های آتشفشانی تشکیل شده‌اند. زمانی که مواد مذاب آتشفشانی به سطح زمین می‌رسند و شروع به سرد شدن می‌کنند، حجم آن‌ها به دلیل افت دما کاهش می‌یابد. این کاهش حجم باعث ایجاد تنش‌های حرارتی در ساختار سنگ شده و در نهایت ترک‌هایی به صورت منظم و چندوجهی در گدازه‌ها شکل می‌گیرد. 

در این فرآیند، ستون‌های بازالتی که معمولاً دارای مقاطع شش‌ضلعی یا چندضلعی هستند، به دلیل انقباض یکنواخت در سراسر گدازه‌ها ایجاد می‌شوند. این نوع ساختار هندسی به طور طبیعی برای کاهش تنش در مواد مذاب سرد شده شکل می‌گیرد. ستون‌ها اغلب به صورت عمودی هستند و از نظر اندازه و شکل کاملاً منظم به نظر می‌رسند، به گونه‌ای که گاهی اوقات تصور می‌شود این پدیده ساخته دست بشر باشد. 

منشور بازالتی ماکو با قدمت چند میلیون ساله به دوران سنوزوئیک (دوران سوم زمین‌شناسی) بازمی‌گردند و به دلیل زیبایی و ساختار دقیق خود، یکی از مهم‌ترین نمونه‌های ژئومورفولوژی در ایران به شمار می‌روند. 

دیوارهای بازالتی ماکو

دیوارهای بازالتی ماکو یکی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی ایران به شمار می‌روند. همانطور که اشاره کردیم؛ این دیوارها که به شکل ستون‌های عمودی و چندضلعی نمایان می‌شوند، به دلیل فرآیند سرد شدن گدازه‌های آتشفشانی و انقباض آن‌ها در طول زمان به وجود آمده‌اند. هنگامی که گدازه‌ها از آتشفشان به سطح زمین می‌آیند، پس از تماس با هوای سرد شروع به انجماد می‌کنند و در نتیجه، تنش‌های داخلی سنگ موجب ایجاد ترک‌ها و شکاف‌های منظم می‌شود. این شکاف‌ها در نهایت به شکل دیوارهای بلند و متراکم بازالتی در می‌آیند که به طور طبیعی در جهت عمودی رشد می‌کنند.

دیوارهای بازالتی ماکو به دلیل ساختار دقیق و منظم خود، شباهت زیادی به آثار هنری ساخته دست بشر دارند و به همین دلیل بسیاری از بازدیدکنندگان تصور می‌کنند که این پدیده‌ها توسط انسان ساخته شده‌اند. این ستون‌ها معمولاً شش‌ضلعی هستند و ارتفاع برخی از آن‌ها به چندین متر می‌رسد. علاوه بر زیبایی چشمگیر این دیوارها، آن‌ها به عنوان یک جاذبه ژئولوژیکی ارزشمند شناخته می‌شوند و به دلیل قدمت چند میلیون ساله خود، مورد توجه زمین‌شناسان و گردشگران بسیاری قرار دارند.

دره بازالتی ماکو

 شهرستان ماکو، با تنوع جغرافیایی و ویژگی‌های خاص آب و هوایی خود، یکی از مقاصد گردشگری محبوب در غرب ایران محسوب می‌شود. رودخانه‌های مختلفی که در این منطقه جریان دارند، در کنار تغییرات زمین‌شناسی و فعالیت‌های آتشفشانی در گذشته، باعث شکل‌گیری مناظر طبیعی شگفت‌انگیزی شده‌اند. این دره‌ها که حاصل فرایندهای طبیعی خاص هستند، جذابیت بسیاری برای طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به زمین‌شناسی دارند. دره‌های ماکو به ویژه در فصل‌های بهار و تابستان با پوشش گیاهی متنوع و آب و هوای معتدل، فضایی دل‌پذیر را برای گردشگران فراهم می‌کنند.

یکی از برجسته‌ترین این جاذبه‌ها، دره بازالتی است که به‌دلیل ویژگی‌های زمین‌شناسی خود، شکل‌های منحصر به فرد و تراشه‌های طبیعی را در دل زمین ایجاد کرده است. این دره که به واسطه انجماد گدازه‌های آتشفشانی شکل گرفته، به طور طبیعی ستون‌های بازالتی چندضلعی را در خود جای داده است. هر ساله، بسیاری از گردشگران به ماکو سفر می‌کنند تا از این جاذبه‌های طبیعی شگفت‌انگیز بازدید کنند و از تماشای این پدیده‌های خارق‌العاده لذت ببرند.

جاهای دیدنی نزدیک منشورهای بازالتی ماکو

منطقه اطراف منشور بازالتی ماکو، علاوه بر این پدیده طبیعی شگفت‌انگیز، میزبان جاذبه‌های دیدنی دیگری نیز هست که گردشگران می‌توانند از آن‌ها لذت ببرند. این مناطق شامل دره‌های زیبا، رودخانه‌های سرسبز و مکان‌های تاریخی دیگری تاریخی هستند. در ادامه، چند مورد از این جاذبه‌ها را معرفی خواهیم کرد.

آبگرم پاشکند 

چشمه آبگرم پاشکند یکی از بهترین چشمه های آب گرم ایران به شمار می‌رود که در دامنه‌های کوه‌های آهکی و در فاصله‌ای دو کیلومتری از روستای پاشکند واقع شده است. این چشمه منحصر به فرد از چندین نقطه مختلف آب و گاز را به بیرون می‌فرستد و به طور متوسط در هر ثانیه حدود ۶ لیتر آب از آن جاری می‌شود. اگرچه امکانات تفریحی در اطراف چشمه محدود است، اما خواص درمانی آب آن باعث جذب گردشگران زیادی از سراسر منطقه می‌شود که برای بهره‌برداری از ویژگی‌های خاص این چشمه به آنجا سفر می‌کنند.

آدرس: آذربایجان غربی، جاده ماکو بازرگان، دو کیلومتری روستای باشکند

فاصله تا منشورهای بازالتی ماکو: 8 کیلومتر

آبشار شرشر

آبشار شرشر، که در مسیر کوه چرکین و در بالای دره انسور قرار دارد، یکی از جاذبه‌های طبیعی زیبای منطقه است. این آبشار به صورت پلکانی بوده و در چند مرحله آب را از ارتفاعات به پایین می‌فرستد. آب آن کاملاً تمیز و قابل شرب است، اما توصیه می‌شود برای اطمینان بیشتر قبل از استفاده آن را جوشانده و سپس مصرف کنید. همچنین، به دلیل فرسایش مداوم سنگ‌ها و دیواره‌های کوه چیرچین، برخی از بخش‌ها ممکن است در حال سقوط باشند، بنابراین هنگام صعود به این منطقه باید احتیاط کرده و فاصله امنی از دیواره‌ها حفظ کنید. 

آدرس: شهرستان تکاب،جاده ینگی کند

فاصله تا منشورهای بازالتی ماکو: 15 کیلومتر

قلعه تاریخی ماکو

این قلعه که مربوط به حدود ۶۰۰ سال پیش است، به دوران تیموریان بازمی‌گردد و در زبان محلی به نام‌های قلعه قپان ماکو یا قلعه کاپان ماکو نیز شناخته می‌شد. این قلعه در بخش تاریخی شهر ماکو قرار دارد و به دلیل ارزش تاریخی و فرهنگی‌اش در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. موقعیت جغرافیایی این قلعه به گونه‌ای است که از آن می‌توان مناظری زیبا از شهر را مشاهده کرد. ساختار قلعه شامل بخش‌های مختلفی مانند برج‌ها، دیوارها، باروها، ستون‌ها، حمام، شاه‌نشین و زندان است که هرکدام نمایانگر ویژگی‌های خاص آن دوران هستند.

آدرس: آذربایجان غربی، ماکو، قسمت بافت قدیمی شهر

فاصله تا منشورهای بازالتی ماکو: 28 کیلومتر

رودخانه زنگمار

رودخانه‌ زنگمار که در مسیر تاریخی جاده ابریشم جریان دارد، از ویژگی‌های طبیعی برجسته منطقه آزاد ماکو به شمار می‌رود. این رودخانه که بستر آن از سنگ‌های آتشفشانی بازالتی تشکیل شده، از مناطق ییلاقی چالدران در جنوب ماکو سرچشمه می‌گیرد و به سمت شرق روان می‌شود. طول این رودخانه بیش از ۱۵۰ کیلومتر است و با شدت زیادی جاری می‌شود. عبور رودخانه از این مسیر باعث ایجاد مشکلاتی برای ارتباط روستاها و مناطق اطراف شد. به همین دلیل، ساکنان ماکو تصمیم گرفتند پلی بر روی رودخانه بسازند تا مسیر دسترسی به روستاهای اطراف تسهیل شود.

آدرس: آذربایجان غربی, ماکو-رودخانه ای در مسیر جاده ابریشم در امتداد جنوب غرب به شرق منطقه آزاد ماکو

فاصله تا منشورهای بازالتی ماکو: 31 کیلومتر

بقعه سید صدرالدین

امامزاده سید صدرالدین، از نوادگان امام موسی کاظم (ع)، در محله وحدت شهر اردبیل واقع شده است. ایشان پس از سفر به ری، راهی اردبیل شدند و در این دیار درگذشتند. حضرت سید صدرالدین یکی از شخصیت‌های مهم و شناخته‌شده در منطقه شمال ایران به شمار می‌رود. بر اساس منابع تاریخی، ایشان از نسل امام موسی کاظم (ع) بوده و همراه با برادران خود، امامزاده صالح و امامزاده حمزه، در اردبیل سکونت گزیده‌اند. این آرامگاه در نزدیکی بازار آهن‌فروشان و ایستگاه اتوبوس کریم‌آباد قرار دارد.

آدرس: آذربایجان غربی، ۴ کیلومتری چالدران، بین روستای سعدل و گل اشاقی

فاصله تا منشورهای بازالتی ماکو: 47 کیلومتر

آبگرم شوط

چشمه آب گرم شوط سیتی که در نزدیکی شهر شوط واقع شده، یکی از منابع طبیعی و درمانی مهم در آذربایجان غربی است. این چشمه از دو منبع اصلی آب گرم که در فاصله ۴۰ متری از یکدیگر قرار دارند، به طور پیوسته آب گازدار و معدنی را به سطح زمین می‌آورد. محیط اطراف چشمه شامل دریاچه‌ها و حوضچه‌های طبیعی است که آب آن‌ها به صورت مداوم جریان دارد. این چشمه دارای خواص درمانی متعددی است و بیشتر برای تسکین درد مفاصل و مشکلات گوارشی و عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به علاوه، در این منطقه امکانات رفاهی شامل استخر، سالن‌های سرپوشیده و آلاچیق‌ها فراهم شده است. 

آدرس: شوط، خیابان بهشتی،خیابان چالدران

فاصله تا منشورهای بازالتی ماکو: 68کیلومتر

کلیسای تادئوس

کلیسای تادئوس مقدس یا قره کلیسا در روستای قره کلیسا، استان آذربایجان غربی واقع است و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین اماکن مذهبی ارمنی‌ها شناخته می‌شود. این کلیسا که به دوران ابتدایی مسیحیت تعلق دارد، با معماری خاص خود، جاذبه‌ای برجسته برای گردشگران به شمار می‌آید. طبق اسناد تاریخی، ساخت این کلیسا به زمان شهادت تاتائوس مقدس در ارمنستان باز می‌گردد. در طول تاریخ، کلیسا چندین بار تخریب و بازسازی شده، اما همچنان اصالت خود را حفظ کرده و به عنوان یک گنجینه فرهنگی ارزشمند در اختیار بازدیدکنندگان قرار دارد.

 آدرس: آذربایجان غربی، ۲۰ کیلومتری شمال شرقی چالدران

فاصله تا منشورهای بازالتی ماکو: 76 کیلومتر

تفرجگاه ساحلی ارس

رودخانه ارس یکی از مهم‌ترین و تاریخی‌ترین رودهای ایران است که به عنوان مرز طبیعی میان ایران و آذربایجان شناخته می‌شود. سواحل این رود، به ویژه در نزدیکی جلفا، مقصدی محبوب برای گردشگران در تمام فصول سال است. برای استفاده بهینه از آب‌های ارس، سد بزرگی ساخته‌ شده که تأمین آب برای کشاورزی، مصارف شهری و تولید برق را فراهم کند. دریاچه‌ای که پشت سد تشکیل شده، بخشی در ایران و بخشی در آذربایجان قرار دارد و به یک مکان تفریحی و محل ماهیگیری تبدیل شده که به اقتصاد محلی جلفا کمک می‌کند.

آدرس: شهرستان پلدشت،جاده نازک علیا 

فاصله تا منشورهای بازالتی ماکو: 132 کیلومتر

در ماکو کجا اقامت کنیم؟

اگر قصد سفر به شهر ماکو را دارید، گزینه‌های مختلفی برای اقامت در این شهر زیبا وجود دارد. در این منطقه، هتل‌های متنوعی با خدمات مختلف آماده پذیرایی از گردشگران هستند. اگر به دنبال اقامتی لوکس و راحت هستید، هتل‌ های ماکو با قیمت‌های مناسب و خدمات متنوع، گزینه‌های خوبی برای اقامت هستند. این هتل‌ها با امکانات کامل و موقعیت مکانی عالی در نزدیکی جاذبه‌های گردشگری شهر، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از اقامت را برای شما فراهم می‌آورند. این هتل‌ها علاوه بر ارائه اتاق‌های راحت و امکانات پایه، به بازدیدکنندگان کمک می‌کنند تا تجربه‌ای شایسته از سفر خود به ماکو داشته باشند.

همچنین، در اطراف ماکو برخی اقامتگاه‌های سنتی و بوم‌گردی نیز وجود دارند که تجربه‌ای متفاوت از اقامت را برای علاقه‌مندان به طبیعت و فرهنگ محلی ارائه می‌دهند. این اقامتگاه‌ها با فضایی دلنشین و آرام، فرصتی برای نزدیک‌تر شدن به فرهنگ و طبیعت منطقه فراهم می‌کنند.

جمع بندی مطالب

منشور بازالتی ماکو یکی از شگفتی‌های طبیعی و بی‌نظیر آذربایجان غربی هستند که گواهی بر عظمت و پیچیدگی طبیعت محسوب می‌شوند. این مجموعه خارق‌العاده که به واسطه انجماد گدازه‌های آتشفشانی شکل گرفته، نه تنها جاذبه‌ای زمین‌شناسی به شمار می‌رود بلکه تجربه‌ای بی‌نظیر برای علاقه‌مندان به گردشگری طبیعی است. با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد این ساختارها، بازدید از آن‌ها می‌تواند لحظات شگفت‌انگیز و خاطره‌انگیزی را برای گردشگران به ارمغان آورد. در نهایت امیدواریم که این معرفی توانسته باشد شما را بیشتر با این اثر طبیعی شگفت‌انگیز آشنا کند و الهام‌بخش سفر به این منطقه زیبا باشد.

سؤالات متداول