ضیافت آتش در جشن سده
دهمین روز از بهمن‌ماه، در تقویم ایران با عنوان جشن سده نام‌گذاری شده و این روز را در کشور با این نام می‌شناسند؛ در گوشه و کنار کشور در این روز، آئین‌ها و جشن‌های مختص به جشن سده برگزار می‌شود و هر یک از اقوام ایرانی به روش خود، این روز را به جشن و پایکوبی مشغول‌اند.
کشور پهناور ایران به دلیل دارا بودن تمدن کهن و باستانی و با سابقه چند صد ساله، از آئین‌ها و سنن مختلفی برخوردار است؛ این رسوم به‌گونه‌ای هستند که هر روز از تقویم رسمی کشور با نام‌های گوناگون و جشن‌ها و سنت‌های مختلفی شناخته می‌شوند.
دهمین روز از بهمن‌ماه، در تقویم ایران با عنوان جشن سده نام‌گذاری شده و این روز را در کشور با این نام می‌شناسند؛ در گوشه و کنار کشور در این روز، آئین‌ها و جشن‌های مختص به جشن سده برگزار می‌شود و هر یک از اقوام ایرانی به روش خود، این روز را به جشن و پایکوبی مشغول‌اند.
داستان برپایی جشن سده را به کشف آتش توسط هوشنگ شاه پیشدادی که یکی از پادشاهان اسطوره‌ای ایران بوده نسبت می‌دهند؛ به‌نحوی‌که در یکی از اشعار شاهنامه فردوسی روایت‌شده: هوشنگ شاه پیشدادی با گروهی از ملازمانش برای گردش به محلی رفته بود که ناگهان ماری جلوی راه او ظاهر می‌شود. او هم با انگیزه دفاع از خود، سنگی را برداشته و به‌سوی سر مار پرتاب می‌کند. آن سنگ که از نوع آتش‌زنِ بوده، جرقه می‌زند و روش مهار آتش از آن روز جشن گرفته می‌شود.
در دهمین روز یا آبان روز از بهمن‌ماه، با افروختن هیزمی که مردمان، از بامداد بر بام خانه خود یا بر بلندی کوهستان گردآورده‌اند، جشن سده آغاز می‌شود. در اشارات تاریخی، این جشن همیشه به شکل دست جمعی و با گردهمایی همه مردمان شهر و محله و روستا در یکجا و با برپایی یک آتش بزرگ برگزار می‌شده است. مردم در گردآوردن هیزم با یکدیگر مشارکت می‌کنند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همکاری و همبستگی مردم نام گذاری شده است. زرتشتیان تهران، کرج، یزد و روستاهای اطراف میبد و اردکان، کرمان، اهواز، شیراز، اصفهان، اروپا (سوئد) و آمریکا (کالیفرنیا) و استرالیا با گردآمدن در یک نقطه از شهر یا روستا در کنار هم آتشی بسیار بزرگ می‌افروزند و به نیایش خوانی و سرودخوانی و پایکوبی می‌پردازند.
بعضی دانشمندان نام سده را گرفته‌شده از صد می‌دانند. ابوریحان بیرونی می‌نویسد: «سده یعنی صد و آن یادگار اردشیر بابکان است و در علت و سبب این جشن گفته‌اند که هرگاه روزها و شب‌ها را جداگانه بشمارند، میان آن و آخر سال عدد صد به دست می‌آید و برخی گویند علت این است که در این روز زادگان کیومرث – پدر نخستین – درست صد تن شدند و یکی از خود را بر همه پادشاه گردانیدند و برخی بر آن‌اند که در این روز فرزندان مشی و مشیانِ به صد رسیدند و نیز آمده: شمار فرزندان آدم ابوالبشر در این روزبه صد رسید.
نظر دیگر اینکه سده معروف، صدمین روز زمستان است. از ابتدای زمستان (اول آبان ماه) تا ۱۰ بهمن که جشن سده است صد روز و از ۱۰ بهمن تا نوروز و اول بهار ۵۰ روز و ۵۰ شب بوده است و به علت اینکه از این روز به بعد انسان به آتش‌دست پیداکرده است، شب هم مانند روز روشن و گرم و زنده است پس شب‌ها هم شمرده می‌شوند.
در ذهن خیلی‌ها این‌طور جا افتاده که «سده» یک جشن زرتشتی است و لابد به خاطر آتشی که در آن روشن می‌شود، با پیروان این گروه ارتباط پیدا می‌کند، اما واقعیت این است که جشن سده با همین نام در کرمان برگزار می‌شود و سال‌هاست که افراد زرتشتی و مسلمان، از اول تا آخر در برپایی آن شرکت می‌کنند. سده یک جشن ملی است که در زمان آل‌زیار توسط مسلمانان برگزار می‌شده و هنوز هم در بخش‌های دیگری از کشور، با همین نام و یا با نام‌های مشابه برپا می‌شود.
منبع : وبلاگ اقامت ۲۴
