احکام روزه مسافر در ماه رمضان؛ نظر مراجع تقلید

بسیاری از افراد که در ماه مبارک رمضان راهی سفر می‌شوند، ذهنشان درگیر این موضوع است که حکم روزه مسافر چیست. احکام روزه مسافر شرایط مخصوص خودش را دارد و آگاهی از آن‌ها سفری بی‌دغدغه را برای شما رقم می‌زند. احکام روزه مسافر در ماه رمضان از نظر مراجع تقلید مختلف از نظر کلی یکسان است و در جزئیات ممکن است تفاوت داشته باشد. برای اینکه به صورت دقیق بفهمید که احکام شرعی روزه مسافر چیست، در این مقاله از مجله گردشگری اقامت۲۴ همراه ما باشید.

اساسا مسافر به چه کسی اطلاق می شود؟

قبل از آنکه احکام روزه مسافر را بررسی کنیم، مهم است بدانید که در چه شرایطی یک فرد، مسافر تلقی می شود. در فقه شیعه با استناد به آیات سوره‌های بقره و نسا و روایات مختلف، با وجود شرایط زیر یک فرد را می‌توان مسافر دانست.

• حداقل هشت فرسخ (بین ۴۰ تا ۴۵ کیلومتر) از وطن خود دور شود یا بین مبدا و مقصد حداقل ۲۲.۵ کیلومتر فاصله باشد.

نکته: برای اینکه بدانید دقیقا چه مکانی، وطن شماست باید به فتوای مرجع تقلید خود توجه کنید.

•  چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد، بدون اینکه در بین این مسیرها، ده روز در مکانی مستقر شود.
• از ابتدای مسافرت خود قصد دورشدن به اندازه هشت فرسخ را داشته باشد.
• در بین راه تصمیم خود را عوض نکند.
• قبل از رسیدن به حد ترخص (دورشدن در حد ۴۰ تا ۴۵ کیلومتر) نخواهد از وطن خود دور شود یا ده روز و بیشتر از ده روز در مکانی بماند.

• سفر فرد به قصد انجام کارهای حرام نباشد.
• فرد، صحرانشین و بیابان‌گرد و جزء عشایر نباشد.
• شغل او در ارتباط با سفر و مسافرت نباشد.

شرایط مسافرت در ماه رمضان برای صحت روزه

برای بعضی از مسافران مهم است بدانند در چه شرایطی روزه آن‌ها صحیح و در چه شرایطی باطل است. اگر شما نیز چنین ابهاماتی دارید، قسمت زیر را بخوانید.

• زمان شروع سفر مسافر در ماه رمضان باید بعدازظهر باشد و در این زمان از مبدا یا همان وطن خود خارج شود.
• اگر زمان مسافرت شما قبل از ظهر است، روزه شما باطل است اما به این نکته توجه داشته باشید که بعد از عبور از حد ترخص می‌توانید افطار کنید در غیر این‌صورت باید کفاره روزه خود را ادا کنید. (این کفاره شامل غذادادن به ۶۰ فقیر است یا اینکه ۶۰ روز، روزه بگیرد. دقت داشته باشید که در ماه اول، روزه‌ها باید بدون وقفه باشد اما در ماه دوم اشکالی ندارد بین روزه‌ها وقفه بیفتد.)
• درصورتی که روزه دار قبل از ظهر به وطن خود یا جایی که قرار است ده روز توقف داشته باشید برسد و مبطلات روزه را انجام ندهد، روزه وی صحیح است.
• چنان‌چه قبل از ظهر به به وطن خود یا جایی که قرار است ده روز توقف داشته باشید برسید و مبطلات روزه را انجام دهید، روزه شما باطل است و باید قضای آن را به جا آورید اما لازم نیست کفاره‌ای بدهید.
• مسافر شرعی زمانی فقط می‌تواند روزه بگیرد که نذر کرده باشد در سفر روزه بگیرد. البته به شرط آنکه روز مشخصی را در سفر نیت کرده باشد، در غیر این صورت فرد نمی‌تواند روزه خود را در سفر به جا آورد.
• اگر مسافر نذر روزه در سفر را برای روز مشخصی تعیین کرده باشد، باید روزه بگیرد.
• اگر مسافرت در ماه رمضان به قصد روزه‌نگرفتن باشد، چنین عملی مکروه است.
• درصورتی که کسی نداند مسافرت روزه را باطل می‌کند و در حین سفر متوجه شود، روزه‌اش باطل است اما اگر این موضوع را تا زمان مغرب متوجه نشود، هم‌چنان روزه‌اش صحیح خواهد بود.
• در حالتی که مسافر می‌داند سفر روزه‌اش را باطل می‌کند اما به هر دلیلی این موضوع را فراموش کند، روزه‌اش باطل است.
• اگر مسافر قبل از ظهر به وطن یا مکانی که قرار است در آن‌جا ۱۰ روز بماند، برسد می‌تواند روزه خود را بگیرد اما گرفتن‌ روزه بر او واجب نیست.
• در شرایطی که مسافر به وطن خود یا جایی که قرار است ۱۰ روز در آن‌جا بماند، بعدازظهر برسد نباید روزه بگیرد.

احکام شرعی روزه مسافر از نظر چند تن از مراجع تقلید 

ما تا این قسمت از مقاله، احکام روزه مسافر را به طور کلی بررسی کردیم اما اگر می‌خواهید این احکام را به طور دقیق بدانید، باید از نظر و حکم مرجع تقلید خود مطلع شوید. در قسمت زیر احکام روزه مسافر در ماه رمضان از نظر مراجع تقلید مختلف را بیان کرده‌ایم.

احکام روزه شخص مسافر از نظر امام خمینی (ره)

فتوای امام خمینی را درباره احکام روزه شخص مسافر در قسمت زیر می‌خوانید:

• مسافری که نماز چهار رکعتی خود را در دو رکعت یعنی در حالت شکسته می‌خواند، نباید روزه بگیرد.
• مسافری که نمازش را در سفر کامل می‌خواند یا کسی که شغلش مربوط به سفرکردن است، باید روزه بگیرد.
•  اگر مسافر قبل از ظهر به وطن خود یا جایی که قرار است ده روز بماند برسد، می‌تواند روزه خود را بگیرد اما تکلیفی بر او نیست که روزه بگیرد. 
•   زمانی که مسافر بعدازظهر به وطن یا مکانی که قرار است ده روز در آن‌جا بماند، می‌رسد نباید روزه بگیرد.   

احکام روزه شخص مسافر از نظر آیت الله خامنه‌ای

آیت‌الله خامنه‌ای درباره احکام روزه مسافر چنین حکم‌هایی دارند:

• کسی که شک می‌کند دقیقا از چه روزی سفر کرده است، برای مثال نمی‌داند روز ۲۵ یا  روز ۲۶ ماه مبارک سفر رفته است، می‌تواند برای تعداد روز کمتر قضای روزه خود را به جا آورد.
• کسی که در سفر خود نمازش را شکسته می‌خواند، نباید روزه بگیرد.
• فردی که در سفر، نماز خود را کامل می‌خواند یا شغلش مسافرت‌کردن است، باید روزه خود را بگیرد.  
• اگر فردی بعد از ظهر سفر کند، باید روزه خود را بگیرد. 
• اگر سفر فردی قبل از ظهر باشد، روزه‌اش باطل است اما بعد عبور از حد ترخص می‌تواند افطار کند. چنان‌چه قبل از حد ترخص افطار کند باید کفاره این روزه را ادا کند اما اگر چنین حکمی را نمی‌دانسته نیازی به ادای کفاره نیست.
• زمانی که مسافر قبل از ظهر به وطن یا جایی که قرار است در آن‌جا ده روز بماند، می‌رسد بایستی روزه بگیرد اما اگر در چنین شرایطی بعدازظهر برسد، نباید روزه بگیرد.
• مسافرت در ماه مبارک رمضان حتی اگر به قصد روزه‌نگرفتن باشد، جایز است اما بهتر است سفر به قصد انجام کارهای خیر باشد.
• مسافری که نذر می‌کند در مسجدالحرام روزه بگیرد یا قصد انجام اعتکاف را دارد، می‌تواند در سفر روزه بگیرد و سه روز هم به عنوان اعتکاف روزه بگیرد. چنان‌چه برای ادای نذر خود یا اعتکاف در سفر، روز خاصی را مشخص نکند، روزه او در سفر و اعتکافش صحیح نیست. 

احکام روزه شخص مسافر از نظر آیت الله سیستانی

آیت‌الله سیستانی نیز درباره احکام روزه مسافر فتواهای زیر را دارند:

•  مسافری که نمازهای خود را در سفر به صورت شکسته می‌خواند نباید روزه بگیرد.
• فردی که شغلش مسافرت است یا در سفر نمازش را کامل می‌خواند می‌تواند روزه بگیرد.
• به طور کلی حکم مسافرت در ماه رمضان مکروه است، مگر آنکه سفری به قصد حج انجام شود.
• کسی که نمی‌دانسته در سفر روزه‌اش باطل است و اگر در بین روز متوجه این موضوع شود، روزه‌اش باطل خواهد بود و اگر بعد از اذان مغرب این موضوع را متوجه شود، روزه‌اش صحیح است.
• فردی که می‌داند روزه در سفر باطل است اما به دلیل مسائلی مانند تخمین اشتباه درباره حد ترخص، روزه می‌گیرد، چنان‌چه بعد از اذان مغرب این موضوع را بفهمد روزه‌اش صحیح است اما اگر در بین روز متوجه شود، روزه‌اش باطل است.
• اگر مسافر بعد از ظهر سفر کند می‌تواند روزه خود را بگیرد اما اگر سفر او قبل از ظهر باشد، بنا بر احتیاط واجب نمی‌تواند روزه بگیرد.
• اگر فرد روزه‌دار قبل از اذان ظهر به وطن خود یا جایی که می‌خواهد ۱۰ روز مقیم باشد برسد، در صورتی که مبطلات روزه را انجام نداده باشد، می‌تواند روزه بگیرد اما اگر مبطلات را انجام دهد، روزه بر او واجب نیست و بعدا باید قضای آن را به جا آورد.
• کسی که قبل از اذان ظهر از وطن خود خارج می‌شود و قبل از عبور حد ترخص منصرف می‌شود و بازمی‌گردد، اگر قبل از اذان ظهر به وطن خود برسد می‌تواند روزه بگیرد، البته به شرط آنکه مبطلات روزه را انجام نداده نباشد. چنان‌چه مبطلات روزه را انجام دهد باید قضای روزه را به جا آورد.

احکام روزه شخص مسافر از نظر آیت الله مکارم شیرازی

اگر شما مقلد آیت‌الله مکارم شیرازی هستید، برای دانستن احکام روزه مسافر باید موارد زیر را بدانید و رعایت کنید.

• مسافری که نماز خود را در سفر شکسته می‌خواند یعنی نماز چهاررکعتی را دورکعتی می‌خواند، نمی‌تواند در سفر روزه بگیرد.
• اگر فردی نماز خود را در سفر کامل می‌خواند یا شغلش سفرکردن است، باید در سفر روزه بگیرد.
• اگر فردی بعدازظهر به مسافرت برود، واجب است که روزه خود را بگیرد.
• چنان‌چه روزه‌دار قبل از ظهر از وطن خود خارج شود و مسافرت برود، می‌تواند روزه بگیرد اما فقط هنگامی که از حد ترخص خارج شد می‌تواند افطار کند. درصورتی که قبل از حد ترخص افطار کند باید قضای روزه را به جا آورد و بنا بر احتیاط واجب کفاره آن روزه را ادا کند.
• مسافرت در ماه رمضان اشکالی ندارد اما به قصد فرار از آن مکروه است.
• اگر مسافر در راه برگشت از سفر، قبل از ظهر به وطن یا جایی که قرار است در آن ده روز بماند برسد، چنان‌چه مبطلات روزه را انجام نداده باشد، باید روزه بگیرد و اگر کارهایی که روزه را باطل می‌کند، انجام دهد، باید قضای روزه را به جا آورد.
• اگر مسافر در بعدازظهر به وطن یا مکانی که قصد دارد در آن‌جا ده روز بماند، برسد، نباید روزه بگیرد و به‌جاآوردن قضای آن واجب است.

احکام روزه شخص مسافر از نظر آیت الله بهجت

در رساله آیت‌الله بهجت احکام روزه شخص مسافر به شرح زیر است:

• مسافر تنها در حالتی می‌تواند روزه بگیرد که نذر روزه در سفر را کرده باشد و بنا بر احتیاط واجب بهتر است این روزه به قصد رجاء (ثواب) باشد.
• اگر مسافری نماز خود را در سفر شکسته می‌خواند، نمی‌تواند روزه بگیرد اما اگر نماز مسافری کامل است باید روزه را بگیرد.
• مسافری که قبل از ظهر به سفر می‌رود، روزه‌اش باطل است. در چنین شرایطی بهتر است نیت مسافر برای مسافرت از شب قبل باشد و اگر همان روز نیت سفر کند، بنابر احتیاط بهتر است مسافرت نکند.
• اگر مسافر زمانی از سفر خود برگردد که بعدازظهر باشد و ظهر آن روز در جایی باشد که نمازش را شکسته بخواند، روزه‌اش باطل است.
• در صورتی که مسافر قبل از اذان ظهر برگردد، در این حالت روزه‌اش صحیح است و باید روزه بگیرد. 
• چنان‌چه فردی فراموش کند که مسافر است یا حکم روزه مسافر را به خاطر نداشته باشد، روزه‌اش باطل خواهد بود.
• اگر فردی اطلاع نداشته باشد که روزه مسافر باطل است و روزه بگیرد، روزه او صحیح خواهد بود.

شرایط باطل شدن روزه مسافر در ماه رمضان (مبطلات روزه شخص مسافر)

یکسری از موارد و شرایط باعث باطل‌شدن روزه مسافر در ماه رمضان می‌شود که مهم است آن‌ها را بدانید. احکام روزه مسافر در این زمینه را در قسمت زیر می‌‌خوانید:

• مسافری که بعدازظهر به مقصد می‌رسد و در هنگام ظهر جایی باشد که نمازش شکسته باشد، روزه‌اش باطل است.
• فردی که حداقل ۴۱ کیلومتر از وطن خود دور می‌شود، روزه‌اش باطل است.
• اگر مسافر قبل از ظهر به مقصد برسد و در حین سفر مبطلات روزه را انجام دهد، روزه او باطل است.
• کسی که نمی‌داند روزه مسافر باطل است، روزه بگیرد و در طول روز متوجه این موضوع شود، روزه‌اش باطل خواهد بود.
• کسی که در سفر روزه بگیرد و این حکم را فراموش کند که روزه مسافر باطل است، روزه‌اش باطل است.

شرایط باطل نشدن روزه مسافر

در شرایط زیر مسافران می‌توانند روزه خود را بگیرند و از صحت آن مطمئن باشند.

• چنان‌چه مسافری قبل از ظهر به مقصد خود برسد و هیچ یک از مبطلات روزه را انجام ندهد، روزه‌اش صحیح است.
• روزه مسافر در سفر به نیت اداکردن نذر صحیح است.
• کسی که نمی‌داند روزه مسافر باطل است، روزه بگیرد و اگر این حکم را در زمان مغرب متوجه شود، روزه‌اش صحیح است.
• مسافری که سفر خود را بعدازظهر شروع می‌کند، روزه‌اش صحیح است.
• مسافر برای به‌جاآوردن روزه خود باید سفر خود را بعدازظهر آغاز کند و قصد ده روز اقامت را داشته باشد.

کفاره روزه فرد مسافر چیست؟ 

به طور کلی به روزه مسافر کفاره‌ای تعلق نمی‌گیرد و باید فقط قضای آن را به جا آورد. اما در یکسری شرایط، مسافر باید کفاره روزه خود را بدهد. برای مثال اگر مسافر قبل از رسیدن به حد ترخص افطار کند، باید کفاره روزه خود را بدهد. کفاره روزه مسافر این است که ۶۰ فقیر را غذا بدهد یا ۶۰ روز، روزه بگیرد. در نظر داشته باشید که ۶۰ روز روزه‌داری در ماه اول و یک روز آن باید بدون وقفه و پشت سر هم باشد اما روزهای باقی‌مانده می‌تواند در ماه‌های مختلف باشد.

تجربه سفر بی‌دغدغه و راحت در ماه رمضان 

اگر می‌خواهید سفری بی‌دغدغه داشته باشید و شرایط مسافرت در ماه رمضان برای شما آسان باشد، پیشنهاد ما سفر با تور است. شما با رزرو تور از اقامت۲۴ می‌توانید به مقصد دلخواهتان سفر کرده و تمام شرایط سفر مانند تاریخ پرواز و محل اقامت را خودتان تعیین کنید.

رزرو راحت هتل در ماه مبارک رمضان

یکی از مهم‌ترین مراحل سفر به خصوص در ماه مبارک رمضان، رزرو هتل است. با رزرو هتل از اقامت۲۴ به انواعی از هتل‌ها دسترسی خواهید داشت و سریع و راحت در تاریخ مدنظر خود می‌توانید هتل دلخواهتان را رزرو کنید. مزیت رزرو شما از اقامت۲۴ این است که می‌توانید تعداد زیادی از نظرات مسافران قبل را بررسی کنید و براساس تجربه‌های آن‌ها تصمیمی آگاهانه و مطمئن بگیرید.

کلام آخر

اگر قصد سفر در ماه مبارک رمضان را دارید و برای شما مهم است در چه شرایطی روزه‌ شما باطل و در چه شرایطی صحیح است، باید درباره احکام روزه مسافر اطلاعات کافی کسب کنید. به طور کلی زمان ترک وطن و میزان مسافتی که از وطن خود دور می‌شوید، بر احکام روزه مسافر در ماه رمضان تاثیر دارند. احکام شرعی روزه مسافر از نظر مراجع مختلف تقریبا یکسان است اما گاهی از نظر جزئیات متفاوت هستند که برای آگاهی از آن‌ها باید به فتوای این افراد توجه و عمل کنید.

سؤالات متداول