عمارت آصف وزیری (خانه کرد) الماس خیره کننده سنندج

در میان شهرهای کشور شاید نام شهر سنندج را به عنوان اقامتگاهی برای جاذبه های بی نظیر تاریخی و طبیعی کمتر شنیده باشیم. سنندج با مجموعه ای از دیدنی ها یکی از زیباترین شهرهای کشور شمرده می ‌شود که با طبیعت بی ‌نظیر و دیدنی خود و همچنین عمارت‌ های تاریخی و متنوع‌ پذیرای گردشگران خاص پسند است. در میان عمارت‌ های زیبای سنندج، عمارت آصف وزیری، زیبایی منحصر به فرد و خیره‌ کننده ‌ای دارد. عمارت آصف وزیری به عنوان یکی از جاهای دیدنی سنندج، در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۸۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

زیبایی هنر و معماری این عمارت آن را به یکی از پرطرفدارترین عمارت‌ های سنندج تبدیل کرده و هر ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران است. این بنا اخیرا به موزه مردم‌ شناسی مناطق کردنشین تغییر کاربری داده شده است و از آن با نام خانه‌ کرد نیز یاد می‌ شود.  در ادامه با ما همراه باشید تا با این جاذبه زیبا و دیدنی بیشتر آشنا شوید.

تاریخچه خانه آصف خان وزیری

عمارت آصف وزیری در دوره صفویه ساخته شده و بعدها در دوره‌های قاجاریه و پهلوی اول، بخش ‌هایی به آن افزوده شده است. مساحت کل مجموعه چیزی بالغ بر ۴۵۰۰ متر مربع است که شامل سردر ورودی به شکل نیم هشتی، تالار تشریفات، ایوان ستون دار، ارسی، یک رشته قنات، حمام خصوصی، حیاط مرکزی، حیاط مستخدمین و رواق می ‌شود. معماری زیبا و هنرمندانه‌ ایرانی را که با تزییناتی چشم‌ نواز همراه شده‌ اند، می توان در جای ‌جای عمارت مشاهده کرد و لذت برد.

به محله قدیمی شهر سنندج که بروید، خانه ای زیبا با معماری فوق العاده و منحصر به فرد زندگی قوم کرد را به نمایش گذاشته است. عمارت آصف خان وزیری که با نام خانه کرد شهرت دارد، به نام صاحب همین خانه نامگذاری شده است.

عمارت آصف وزیری جلوه‌ گر معماری و گذشته سه دوره تاریخی صفویه، قاجاریه و پهلوی است. همانطور که اشاره کردیم بنای اصلی این خانه موزه چشم نواز در دوره صفوی ساخته و قسمت ‌های شمالی ساختمان، همچون عمارت شاه نشین، تالار تشریفات، اتاق‌ های تو در تو و راهروهای دو طرفین تالار در این دوره ساخته شده اند. پس از آن در دوره قاجار، بخش‌ هایی مانند ضلع شرقی و غربی حیاط بیرونی و همچنین بخش حمام به خانه اضافه شده و به این ترتیب عمارت آصف وزیری تکمیل شده است. سرانجام با روی کار آمدن حکومت پهلوی، در سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۶، بخش اندرونی، سردر ورودی و نیم هشتی ساخته شده و مرمت بخش غربی تالار تشریفات انجام می‌ گیرد.

از ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۷ نیز مرمت ‌های کلی مانند تعویض سنگفرش کف حیاط و بازسازی حیاط مستخدمان انجام شده که خانه موزه را به شکل امروزی تبدیل کرده است.

بنیانگذار عمارت آصف وزیری

میرزا علی نقی کردستانی یا همان آصف وزیری در دوران قاجار از سیاست گذاران مهم کردستان بوده است. این عمارت سال ها قبل از آصف ساخته شده است. در واقع در دوره صفویه پایه های اولیه ساخت این خانه گذاشته شد و مالک اولیه این عمارت خانواده معتمد هاشمی ها بودند. سپس میرزا محمدرضا وزیر، پدر آصف وزیری، در اوایل دوره قاجار این خانه را از آن خود کرد و قسمت هایی به این عمارت افزود. پس از این بعدها مالکیت خانه به پسرش داده شد و او نام خود را بر این خانه گذاشت. در زمان پهلوی نیز چندین قسمت دیگر به خانه اضافه شد.

در طی زمان عوامل فرسایشی باعث تخریب بخش هایی از این خانه بی نظیر شده بود. همین امر باعث شد تا مرمت کلی ساختمان مانند تعویض سنگفرش کف حیاط، ساخت دوباره حیاط مستخدمان انجام شود و در نهایت به موزه قوم کرد تبدیل شود.

معماری عمارت آصف وزیری

معماری عمارت آصف وزیری، در نهایت زیبایی و ظرافت صورت گرفته و با نگاه به این خانه موزه، می توان جلوه‌ هایی از هنر هنرمندان ایرانی را به وضوح دید. در ابتدای بنا دالانی خواهید دید که از طریق آن وارد حیاط خانه می شوید. خانه آصف وزیری دارای ۴ بخش مختلف حیاط بیرونی، حیاط اندرونی، حیاط مستخدمین و حیاط مطبخ است. علاوه بر این ۴ بخش اصلی، دالان، سردر و حمام نیز جزو بخش های دیگر خانه هستند. همچنین زیبایی های خاصی مانند پنجره های ارسی، مقرنس کاری، گره چینی و کاشی های معرق در معماری خانه به کار رفته اند که طراحی اصیل ایرانی را به نمایش گذاشته اند.

همانطور که خواندیم، شکل‌ گیری عمارت آصف به چهار دوره تقسیم می‌ شود که دوره اول آن مربوط به بخش شمالی شامل تالار تشریفات، اتاق‌ ها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای بخش شرقی مربوط به دوره صفویه ‌است. دوره دوم شکل ‌گیری عمارت آصف مربوط به نیمه نخست دوره قاجار است، در این دوره ضلع های شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام عمارت ساخته شده‌ است. دوره سوم که شامل احداث فضاهای اندرونی، سردر ورودی نیم هشتی و بازسازی بخش غربی تالار تشریفات می ‌شود، مربوط به سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۶ هجری شمسی است. دوره چهارم شکل‌ گیری عمارت آصف مربوط به سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲ است که شامل مرمت کلیه قسمت ‌های عمارت، تعویض سنگفرش کف حیاط، ساخت دوباره حیاط مستخدمان به شکل امروزی است.

در ضلع شرقی حیاط بیرونی فضاهایی شامل راهروهای ارتباطی و دو بخش سه دربی و یک چهار دری و دو اتاق وجود دارد و در ضلع غربی آن ایوانی سراسری با ستون‌های آجری واقع شده و در پشت این ایوان یک تالار با اورسی بسیار زیبا که دارای طرح اسلیمی است و دو اتاق در طرفین آن قرار دارد. از قسمت های مهم حیاط بیرونی حمام عمارت است که زیباترین حمام تاریخی سنندج است و شامل ستون‌ های سنگی حجاری شده و تزیینات آهک بری و کاشی کاری است که به زیبایی بنا افزوده اند.

فضای حیاط نمایانگر معماری سنتی

حیاط اندرونی در ضلع شمالی عمارت واقع شده و در اوایل دوره پهلوی و بر اساس معماری بومی ساخته شده‌ است. فضاهای حیاط اندرونی به صورت دو اشکوبه، با یک طبقه زیر زمین و ایوانی با شش ستون چوبی و تزیینات گچبری ساخته شده و دارای آب نمایی لوزی شکل با باغچه‌ هایی در اطراف است.

حیاط مستخدمین در ضلع جنوبی مجموعه و در کنار دالان ورودی واقع شده‌ است فضاهای معماری این بخش در سال‌ های گذشته به ‌طور کلی تخریب شده بود و آثاری که نمایانگر شیوه ساخت و ساز آن باشد باقی نمانده بود. به همین دلیل بازسازی حیاط مستخدمین بر اساس طرحی جدید منطبق با اصول معماری سنتی بوده که شامل حیاطی مرکزی با رواق‌های پیرامون، نگارخانه، سرویس بهداشتی و فضاهای تاسیساتی است.

گوشه ضلع جنوبی عمارت، حیاط کوچکی قرار دارد که به حیاط مطبخ معروف است و دارای آب نمایی سنگی است و در مطبخ که فضایی است مسقف، با طاق و تویزه به این حیاط باز می شود. آب مورد نیاز مجموعه عمارت آصف از یک رشته قنات که از غرب سنندج توسط تنبوشه های سفالی و لوله های فلزی جدید جاری است تأمین می‌شود.

معماری که در ادامه می بینید نمایشی از خانه های زمان قاجار است که در ابنیه اصفهان نیز به چشم می خورد. برای تنظیم و تقسیم مناسب آب، فضایی در کنار دالان ورودی ساخته شده که به اتاق تقسیم آب معروف است و اکنون آب، آب نمای مقابل تالار، حوض حیاط های مستخدمین، مطبخ و اندرونی از آن تأمین می شود. ویژگی های دیگر این بنا در قسمت به اصطلاح شاه نشین وجود یک ایوان دو ستونه و دو ردیف پله در طرفین و استفاده از همین راه پله به عنوان ورودی مشترک بین شاه‌ نشین و فضای مسکونی واقع در طرفین آن می باشد.

نکته جالب و هوشمندانه‌ ای که در ساخت این عمارت آصف وزیری به کار رفته است، جهت قرار گرفتن ساختمان است. این خانه موزه به سمت شمال بنا شده و این دقت در ساخت باعث می شود تا قسمت‌ های مختلف عمارت، بیشترین نور و گرما را از خورشید جذب کنند. سقف‌ عمارت در بخش هایی مانند عمارت شمالی یا همان به اصطلاح شاه‌ نشین به صورت دو جداره ساخته شده است که گرمای بیشتری را در طول روز درون ساختمان نگاه می ‌دارد.

بزرگترین موزه اقوام ایرانی در عمارت آصف وزیری

در سال ۱۳۷۶ عمارت وزیری از مالکان اصلی آن خریداری شد و به صورت رسمی در اختیار و تملک سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت. موزه مردم‌ شناسی مناطق کردنشین یا خانه کرد، بزرگترین موزه مردم‌ شناسی مربوط به یک قوم در ایران است. مرحله نخست پروژه خانه کرد که عمارت آصف را به خود اختصاص داده شامل، نگارخانه و حیاط ورودی، حمام، غرفه‌های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس‌های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد است.

مجموعه عمارت آصف که حدود چهار هزار متر مربع عرصه و اعیانی دارد و در زمره خانه‌ های اعیانی مسکونی مورد توجه در معماری مسکن است، در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۸۲۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده ‌است. پس از بازسازی و مرمت‌ هایی که در ساختمان عمارت انجام شد، این عمارت با تغییر کاربری به موزه مردم‌ شناسی تبدیل شد که به آن خانه کرد نیز گفته می‌ شود. در خانه کرد که بزرگترین موزه اقوام ایرانی نیز شمرده می شود، تعلقات فرهنگی قوم بزرگ کرد، فارغ از جغرافیای سیاسی آن و تنها با تاکید بر جغرافیای فرهنگی به نمایش گذاشته شده که شامل آذربایجان غربی، سلیمانیه عراق، کردستان و کرمانشاه است.

بخش های مختلف عمارت آصف وزیری

در همان بدو ورود و کنار دالان ورودی بنای مستخدمین وجود دارد که مورد مرمت کامل قرار گرفته است. حیاط بیرونی در واقع همان حیاط اصلی مستطیل شکل است و حوضی دایره ای شکل با یک آبنما روبروی شاه نشین قرار دارد. این سازه قدیمی ترین بخش خانه محسوب می شود و عمارت شاه نشین نیز دارای یک ایوان دو ستونه با تزیینات مقرنس است. در دو سمت ایوان سه دری هایی به چشم می خورد. پس از این حیاط اندرونی که در دوره پهلوی اول ساخته شده و محل استراحت بانوان بوده از دو طبقه با شش ستون چوبی و تزیینات گچ بری و حوض لوزی شکل به همراه باغچه هایی در اطراف تشکیل شده است.

بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس‌ های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ، زندگی روستایی، کتابخانه، آثار چوبی استاد بهزادیان و مرکز اسناد، اتاق تندیس مشاهیر کرد، زندگی شهری و بخش های دیگر جز قسمت های جذاب موزه هستند.

حمام خانه آصف وزیری

حمام ایرانی بسیار خیره کننده ای که در بنای آصف وجود دارد، به طور کاملا خصوصی در اختیار اعضای خانواده قرار داشته است. این حمام دارای بخش هایی مانند سردر، راهرو، خزینه، منبع آب اضافی و سرویس بهداشتی و رخت کن، حمام سرد، حمام گرم است.

عمارت آصف وزیری کجاست؟

عمارت آصف وزیری که به خانه کرد شهرت دارد، یکی از زیباترین خانه های قدیمی و تاریخی در سنندج است که با سبک معماری اسلامی در این شهر زیبا خودنمایی می ‌کند. اگر شما هم جز علاقمندان تاریخ معاصر کشور هستید، سفر به این خانه جذاب را از دست ندهید.

 این عمارت بی نظیر، جلوه‌ ای از سه دوره تاریخی در ایران، یعنی دوره صفویه، قاجاریه و پهلوی است که می ‌تواند اطلاعات زیادی درباره تاریخ، معماری و دیگر ابعاد این سه دوره تاریخی کشور به شما دهد. خانه آصف وزیری یکی از قدیمی ترین خانه های شهر سنندج است. این خانه زیبا با سبک معماری اسلامی در غرب ایران ساخته شده است. با بازدید از این خانه ۳ دوره مختلف تاریخی صفویه، قاجاری و پهلوی را یکجا خواهید دید.

این مجموعه تاریخی در استان کردستان، شهرستان سنندج، بلوار کردستان، خیابان امام خمینی و در یکی از محله های تاریخی این خیابان واقع شده است.

دسترسی به خانه آصف وزیری

اگر می خواهید با وسایل نقلیه به این عمارت بروید، نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس شهری ایستگاه ناصر خسرو است، پس از پیاده شدن در این ایستگاه باید حدودا ۱۵ دقیقه پیاده روی کنید و به عمارت برسید یا اینکه می توانید با تاکسی های شهری از هر نقطه از شهر به این عمارت زیبا بروید. همانطور که می بینید دسترسی آسانی برای بازدید از این بنا وجود دارد.

ساعت و هزینه بازدید از عمارت

برای بازدید از این عمارت همه روزه می توانید مراجعه کنید. ساعت بازدید در شش ماهه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۱:۳۰ ظهر و از ۳:۳۰ ظهر تا ۸ عصر است و در شش ماهه دوم سال نیز از ساعت ۹ صبح تا ۱ ظهر و از ۳ ظهر تا ۶:۳۰ عصر می توانید به این محله تاریخی در خیابان امام خمینی مراجعه کنید.

بهترین زمان سفر به خانه تاریخی آصف وزیری

سنندج از جمله شهرهایی است که در منطقه سردسیری و کوهستانی کشور قرار گرفته است و به همین علت آب ‌و ‌هوایی سرد و خنک دارد. در این حالت بهترین زمان سفر به این شهر و بازدید از جاذبه های آن، فصل‌ های گرم‌ تر سال است که هوا مطبوع‌ و معتدل می ‌شود و خنکای شهر بسیار لذت بخش است.

رستوران های نزدیک به عمارت آصف وزیری

پس از گردش و ماجراجویی در عمارت حتما گشنه شده و دلتان چشیدن غذاهای ناب سنندج را می خواهد. نگران نباشد. رستوران های مناسبی در اطراف بنا وجود دارد که با منوهای متنوع در انتظارتان خواهند بود.
رستوران کوردی ماد: ۲۱ متر
کبابی پرویز پور: ۴۰ متر
رستوران جهان نما: ۴۰۰ متر
رستوران مروارید: ۷۵۰ متر

جاذبه های دیدنی نزدیک

در کنار این مکان خیره کننده و دیدنی جاهای دیدنی نزدیکی وجود دارد که می توانید طبق مدت زمان سفر خود برنامه ریزی کرده و هنگام بازدید از عمارت آصف وزیری به مکان های دیگر سری زده و از آن ها نیز دیدن کنید. از جمله دیدنی های نزدیک عبارتند از: عمارت سالار سعید (موزه سنندج)، مسجد هاجر خاتون، کلیسای سنندج، عمارت خسرو آباد، عمارت مشیر دیوان، پل معلق آبیدر، موزه علم و فناوری،

هتل های نزدیک

اگر هدفتان تنها بازدید از بنای آصف نیست و قصد گردشی کامل در جاذبه های جذاب سنندج را دارید، می توانید با رزرو هتل های سنندج در نزدیک این مکان با امکانات رفاهی بالا برای اقامت استفاده کنید. از جمله این هتل ها، هتل شادی و هتل جهانگردی جزو هتل های نزدیک به این مکان هستند.

سؤالات متداول

[toggle title=”عمارت آصف وزیری در کجا قرار دارد؟” state=”close”]شهرستان سنندج، بلوار کردستان، خیابان امام خمینی.[/toggle]

[toggle title=”چه ساعتی می توان از عمارت آصف وزیری یا خانه کرد دیدن کرد؟” state=”close”]نیمه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۱:۳۰ ظهر و از ۳:۳۰ ظهر تا ۸ عصر است و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ صبح تا ۱ ظهر و از ۳ ظهر تا ۶:۳۰ عصر[/toggle]

[toggle title=”نزدیکترین رستوران به عمارت آصف وزیری (خانه کرد) کدام است؟” state=”close”]رستوران کوردی ماد در فاصله ۲۱ متری[/toggle]

[toggle title=”بهترین زمان سفر به خانه کرد سنندج چه زمانی است؟” state=”close”]نیمه اول سال که هوا گرمتر است فرصت مناسبی برای سفر به سنندج با آب و هوای سرد است.[/toggle]