مسجد نو شیراز یا مسجد اتابکی، بزرگترین مسجد ایران را بهتر بشناسید!

شیراز پنجمین شهر بزرگ و پرجمعیت ترین شهر در جنوب کشور به حساب می آید. هر ساله گردشگران زیادی برای بازدید از جاهای دیدنی شیراز به این شهر سرسبز سفر می کنند. جالب اینجاست بدانید محل اولیه شیراز در منطقه قلعه ابونصر بوده سپس در دوره بنی امیه به محل فعلی منتقل می شود و در دوران صفاریان و زندیان پایتخت ایران بوده است. یکی از جاذبه های این شهر که قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم مسجد نو شیراز است. همراه ما باشید تا با زیبایی های این بنای تاریخی آشنا شوید.

تاریخچه ساخت مسجد نو شیراز

مسجد نو شیراز در دوره اتابکان فارس ساخته شده است. یکی از مشهورترین فرمانروایان سَلْغُری، ابوبکر بن سَعْد بن زنگی نام داشت. در دوران حکومت این فرمانروا سرزمین فارس به آبادانی بسیاری رسید و به دلیل همکاری که با مغولان داشت توانست سرزمین فارس را از گزند حمله مغولان حفظ کند. همچنین او در دوران حکومت خود خدمات زیادی برای مردم انجام داد. اتابک سعد بن زنگی برای شاعران و عارفان احترام زیادی قائل بود. به گونه ای که شاعر بزرگ، سعدی نیز در همان عصر زندگی می کرده و در ابتدای گلستان، ابوبکر و پسرش را ستوده است. 

بر اساس روایات تاریخی، این مسجد نذر اتابک سعد بن زنگی بوده است. او به هنگام بیماری فرزندش نذر می کند، تا در صورت شفا، خانه اش را به مسجدی وسیع تبدیل کند. به همین دلیل این مسجد را به عنوان مسجد اتابکی نیز می شناسند. ساخت این مسجد در سال ۵۹۸ هجری قمری آغاز و در سال ۶۱۵ هجری قمری به پایان می رسد. به دلیل وجود درختان تنومند در اطراف جوی آبی که درون مسجد وجود داشت، این بنا به دو قسمت تقسیم می شده و افراد از سایه درختان برای انجام عبادت و استراحت استفاده می کردند. 

مسجد نو شیراز با مساحتی حدود ۲ هکتار یکی از بزرگترین مساجد ایران به شمار می رود. این بنا بعد از مسجد عتیق که قدیمی ترین مسجد شیراز به حساب می آید، ساخته شده و به همین دلیل به آن مسجد نو گفته می شود. 

بازسازی مسجد نو شیراز

مسجد اتابکی در طول تاریخ بارها به دلیل زمین لرزه در سال های ۸۹۵، ۱۱۸۳ و ۱۲۹۶ هجری قمری تخریب شده به گونه ای که نیاز به بازسازی داشته و بارها مورد مرمت قرار گرفته است. تقریبا می توان گفت که از آثار دوره اتابکان چیز زیادی باقی نمانده است.

همانطور که گفتیم بازسازی های زیادی روی مسجد نو انجام شده که از جمله آنها می توان به بازسازی توسط خواجه سعدالدین عنایت شیرازی، وزیر دکن هندوستان اشاره کرد که پس از خرابی مسجد در زلزله ۸۹۵ هزینه تعمیر آن را پرداخت. همچنین در دوران صفویه، به دستور شاه سلطان حسین صفوی مجددا بازسازی شد. بعد از زلزله سال ۱۱۸۳ نیز صادق خان، برادر کریم خان زند و بعد از زلزله ۱۲۹۶ نیز توسط میرزا علی اکبر قوام الملک بازسازی و تعمیر شد. 

سقف فرو ریخته شبستان مسجد نو نیز در سال ۱۳۰۱ هجری قمری توسط میرزا فتح علی خان قوام الملک تعمیر شد. در سال ۱۳۴۵ خورشیدی نیز توسط اداره باستان شناسی فارس تعمیراتی در آن اعمال شد و در تاریخ ۱۹ دی سال ۱۳۱۰ با شماره ۳۱ جزو آثار ملی ایران به ثبت رسید. این مسجد چندین سال است که به محل برگزاری نماز جمعه در شیراز تبدیل شده است. 

معماری مسجد نو

این مسجد دارای یک حیاط بزرگ است که علاوه بر محل عبادت، یکی از مکان های تفریحی مردم شیراز در گذشته به حساب می آمده است. این صحن دارای سه حوض آب و ردیفی از درختان چنار کهنسال بود و از چهار طرف به رواق های یک طبقه و ایوان های چهارگانه محدود شده است. متاسفانه هم اکنون در این صحن اثری از درختان چنار نیست.

این مکان دارای چهار درب ورودی می باشد که از طریق رواق ها به صحن مسجد راه پیدا می کنند. نمای بیرونی ورودی ها دارای کاشی کاری بوده که مربوط به دوره های اخیر است اما از داخل طاق هایی با کاشی های منقش به آیات و احادیث دیده می شود. 

قسمت شمالی و جنوبی مسجد به صورت قرینه ساخته شده که در هر دو طرف، رواقی با ۱۲ طاق بنا به چشم می خورد. علاوه بر صحن اصلی و بزرگ مسجد، دو صحن کوچک در قسمت جنوبی وجود دارد که یکی از آن ها به دبستان تبدیل شده و دیگری حیاط منجلاب مسجد است.

به غیر از رواق ها و طاق های متعدد، مسجد نو شیراز دارای یک شبستان اصلی نیز هست که تزئینات خاصی ندارد و دارای ۲۴ ستون عریض است. یک شبستان کوچکتر در شرق این قسمت وجود دارد که دارای ستون های سنگی می باشد. بسیاری از نقش ها و طرح ها در این مسجد از بین رفته ولی همچنان نام ناصرالدین شاه قاجار بر بقایای کاشی کاری های یکی از درب های ورودی مسجد باقی مانده است. 

آدرس مسجد اتابکی

این مسجد در غرب میدان احمدی روبه روی آرامگاه شاهچراغ (ع) در بافت تاریخی شهر قرار دارد و بعد از مسجد عتیق دومین مسجد تاریخی شیراز بوده و بعد از آن، مسجد وکیل سومین مسجد تاریخی به حساب می آید. هم اکنون این بنا یکی از جاذبه های شیراز به حساب می آید و مردم از آن بازدید می کنند.

دیدنی های نزدیک

شیراز یکی از شهرهای زیبای ایران است که دارای بناهای تاریخی بسیاری می باشد. یکی از این بناها، مسجد نو شیراز یا مسجد اتابکی است که به دلیل واقع شدن در بافت تاریخی به سایر بناهای تاریخی و دیدنی شهر از جمله ارگ کریمخان، حمام وکیل، مقبره سعدی، مقبره حافظ، موزه سنگ هفت تنان، آرامگاه شاهچراغ (ع)، مسجد وکیل، بازار وکیل، خانه قوام السلطنه، آرامگاه سیبویه، خانه سعادت، خانه تاریخی فروغ الملک، موزه پارس، خانه تاریخی زینت الملک، مسجد نصیرالملک و عمارت تاریخی منطقی نژاد رو با هم داریم نزدیک است.

هتل های نزدیک

یکی از معیارهای مهم برای انتخاب هتل در هنگام سفر، نزدیکی محل اقامت به جاذبه های دیدنی و دسترسی آسان به آن ها است. هتل هایی همچون هتل ارم، هتل پارسیان، هتل نیایش، هتل ارگ، هتل زندیه، هتل وکیل و هتل کوثر در نزدیکی این مسجد واقع شده اند. ما می توانیم در رزرو هتل های شیراز با بهترین قیمت ها به شما کمک کنیم.