موزه مردم شناسی ویرانی شاندیز مشهد؛ اولین موزه مشاغل سنتی خراسان رضوی
موزه مردم شناسی ویرانی مشهد که به رباط ویرانی هم شهرت دارد از سال ۱۳۷۷ به بعد در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته که آن را مستقیما تحت حفاظت و نظارت دولت قرار می دهد. در سال ۱۳۸۵ این رباط یا کاروانسرا به موزه تبدیل می شود و فعالیت آن دوباره شروع می گردد. بد نیست بدانید که رباط یا کاروانسرا همان مهمانخانه های بین راهی بوده اند که برای استراحت مسافران و استراحت حیوانات استفاده می شدند. در ادامه بیشتر با این رباط یا کاروانسرای تاریخی ایران که از جاهای دیدنی مشهد به حساب می آید آشنا خواهید شد.
فهرست این مطلب
تاریخچه (رباط) موزه مردم شناسی ویرانی مشهد
این مجموعه که در حال حاضر به شکل موزه به فعالیت خود ادامه می دهد در ابتدا یک کاروانسرای بین راهی یا رباط بوده است. دلیل اینکه به آن کاروانسرا یا رباط ویرانی می گویند، قرارگیری در روستایی با همین نام است. طبق عقیده مورخین و شواهد به دست آمده، تاریخ پیدایش این کاروانسرا بیش از چند صد سال است. بنابراین باید پیدایش و ساخت رباط ویرانی مشهد را به اواخر دوره تیموری یا اوایل دوره صفوی نسبت داد.
بررسی معماری رباط ویرانی مشهد
موزه مردم شناسی رباط ویرانی که در گذشته در نقش رباط یا کاروانسرا بود در دوره صفویان به اوج خود رسیدند هر چند برای اولین بار کاروانسراهای بین راهی، با فاصله حداقل یک روزه از شهرها و مناطق اطراف در دوره هخامنشی ساخته شدند.
موزه مردم شناسی ویرانی مشهد در واقع موزه رباط ویرانی در منطقه ییلاقی شاندیز مشهد و بین مسیر نیشابور به توس قرار گرفته است. معماری رباط ویرانی شاندیز به شکل پوشیده ولی بدون حیاط است. سرپوشیده بودن این کاروانسرا مکانی را برای نگهداری وسایل و مواد خوراکی فراهم می ساخت. تعداد اتاق ها یا غرفه ها به ۹ عدد می رسد که امروزه هر کدام تبدیل به یک موزه شده اند.
ورودی افراد به درون بنا از سمت جنوب غربی است. با ورود از این بخش وارد یک دالان طولانی و مرکزی خواهید شد که در بخش ورودی دو غرفه تابستانی به چشم می خورند. ۹ اتاقی که در رباط ویرانی مشهد قرار گرفته دارای معماری ساخت منحصربفردی بوده اند. سقف تمامی این اتاق ها به شکل جناغی بوده است. ۸ اتاق به شکل قرینه روبروی هم بوده اند و یک اتاق در انتهای بنا قرار گرفته است. هر کدام از این غرفه ها دارای طاقچه و نورگیر و همچنین مال بند برای بستن حیوانات هستند.
موزه مردم شناسی ویرانی مشهد که قبلا به شکل رباط یا کاروانسرا فعالیت داشته از آجر، سنگ، ملات ماسه و گچ ساخته اند. سطح بیرونی نما ترکیبی از قلوه سنگ های مختلف به شکل لایه ای است تا از سطح داخلی بنا به شکلی مؤثر محافظت کنند.
ویژگی های بازدید از موزه رباط ویرانی مشهد
موزه مردم شناسی ویرانی یکی از مهمترین نمونه های تاریخی و دیدنی های مشهد به حساب می آید. با بررسی و نگاهی به این موزه می توانیم متوجه شویم که مشاغل سنتی چه جایگاه و اهمیت بالایی داشته اند. در این موزه مشاغل مختلف مثل فیروزه تراشی، هرکاره تراشی، جاروبافی، عطاری، حلاجی، زین سازی، گاری سازی، نعل بندی، دلو دوزی، آهنگری، سنگ تراشی، مسگری، لحاف دوزی، حصیربافی و پوستین دوزی به شکل مجسمه های مومی نشان داده شده اند.
به جز مشاغل و حرفه هایی که در رباط ها یا کاروانسراهای بین راهی رواج داشته، در قرن ۱۳ حدود ۳۰۰ شغل و حرفه مختلف مثل شعربافی، خبازی، زارع، بقالی و غیره هم فعال بوده اند. امروزه بسیاری از این مشاغل یا منسوخ شده اند یا اینکه در قالب شغلی جدید و نوین ادامه داده اند. بازنمایی این مشاغل در موزه مردم شناسی ویرانی برای اولین بار رخ داد. به همین دلیل اولین موزه تخصصی مشاغل سنتی در مشهد به حساب می آید. شما عزیزان برای بازدید از این شغل و حرفه های سنتی در موزه رباط ویرانی مشهد باید به هر کدام از غرفه های آن سر بزنید.
در حال حاضر در روستای ویرانی کارگاه های مبلمان سازی و فروشگاه های لوازم چوبی و مبل فعالیت دارند و این روستا را به این مشاغل می شناسند. بنابراین می توانید هم از مشاغل سنتی قدیمی و هم جدید به طور همزمان بازدید کنید.
آدرس و اطلاعات بازدید از موزه مردم شناسی ویرانی مشهد
موزه مردم شناسی ویرانی شاندیز مشهد با اینکه از لحاظ تاریخی و مستندات اهمیت و جایگاه بسیار بالایی دارد اما هزینه بازدید از آن بسیار کم و به ازای هر نفر ۵ هزار تومان است. شما عزیزان می توانید همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۵ بعد از ظهر به بازدید بپردازید. مدت زمان مورد نیاز برای بازدید تمامی بخش ها حدود ۱ ساعت است.
شماره تماس: ۰۵۱۳۴۳۷۳۸۴۳
آدرس: جاده مشهد به شاندیز، ۶ کیلومتری دو راهی طرقبه – شاندیز، ویرانی ۱۹
جاهای دیدنی نزدیک
در بازدید از روستای ویرانی علاوه بر اینکه امکان بازدید از موزه مردم شناسی ویرانی وجود دارد می توانید از سایر جاذبه های این بخش هم دیدن کنید. از سایر بناهای تاریخی که در کنار این موزه قرار دارند می توان به مسجد جامع روستا اشاره کرد. مسجد جامع روستای ایرانی ساخته شده از سقف های چوبی است که هیچ گونه ستونی ندارد. بد نیست بدانید که این مسجد جامع ۵۰۰ متری در سال ۱۳۴۵ ساخته شده و شاهکار معماری است.
آرامگاهی معروف به مزار، سه قنات باستانی، غار تاریخی و همچنین ویرانه های دیواره یک قلعه از دیگر جاهای دیدنی اطراف موزه مردم شناسی ویرانی است. همچنین به جاذبه هایی مثل سرزمین آبی موج های خروشان، پارک وکیل آباد، باغ وحش وکیل آباد، کوهستان پارک شادی و غیره دارد.
هتل های نزدیک
موزه مردم شناسی ویرانی دسترسی خوبی به سایر جاذبه های اطراف خود دارد که برخی از آنها بسیار مهم و معروف هستند. دسترسی مناسب به این جاذبه ها تنها با رزرو هتل های مشهد که نزدیک باشند ساده خواهد شد. بنابراین اگر تمایل دارید به این جاذبه ها دسترسی راحتتری داشته باشید به شما توصیه می کنیم هتل ثامن، پارس، میثاق و آبان را رزرو نمایید.
