مسجد جامع اصفهان | آشنایی با معماری بخش های مختلف مسجد عتیق

اصفهان به عنوان یکی از توریستی‌ترین شهرهای ایران دارای آثار تاریخی متعددی است که یکی از مهمترین و قدیمی‌ترین آنها مسجد جامع اصفهان می‌باشد. این بنای ارزشمند که به نام مسجد عتیق اصفهان نیز شناخته می‌شود،دارای بخش‌های مختلفی است که در دوره‌های مختلف تاریخی ساخته شده‌اند. بنابراین بناهای مسجد جامع یا عتیق به سبک های مختلف و مربوط به دوران هایی است که ساخته شده اند. معماری مسجد جامع بسیار زیبا بوده و اوج هنر اسلامی ایرانی را به نمایش می‌گذارد. هرساله گردشگران زیادی برای بازدید از مسجد عتیق و دیگر جاهای دیدنی اصفهان به این شهر سفر می‌کنند. اگر شما هم قصد دارید در سفر به نصف جهان از این بنای باشکوه بازدید کنید، پیشنهاد می‌کنیم با تحلیل مسجد جامع اصفهان با ما همراه باشید.

معرفی مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان که آن را به نام های مسجد جمعه اصفهان و مسجد جامع عتیق نیز می شناسند، مسجدی تاریخی در انتهای بازار اصفهان است که یادگاری از سبک های مختلف معماری بعد از اسلام را در خود جای داده است. این مسجد به شکل مستطیل ساخته شده و دارای ده ورودی می باشد. همچنین دارای چندین ایوان، سنگاب، کتابخانه و … است. اگر شما به دنبال تحقیق درباره مسجد جامع اصفهان هستید، حتما همراه ما باشید تا به معرفی کاملی از آن بپردازیم.

تاریخچه مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان یا مسجد عتیق یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی نصف جهان می‌باشد. طی کاوش‌های باستان شناسی در این منطقه نشانه‌هایی یافت شده است. محققان و کارشناسان طبق یافته‌های بدست آمده بر این باورند که احتمالا این مسجد پیش از زمان تسلط اعراب بر ایران به عنوان آتشکده مورد استفاده قرار گرفته و یکی از مکان‌های مذهبی مهم محسوب می‌شده است. کشف باقیمانده پایه یک ستون با تزیینات دوره ساسانیان وجود بنایی قبل از اسلام در این نقطه را تایید می‌کند.

پس از ورود اسلام به ایران و روی کارآمدن حکومت‌های اسلامی، به نظر می‌رسد بنای اولیه مسجد به قرن ۱ و ۲ هجری و زمان عباسیان باز می‌گردد. در قرن سوم هجری محراب آن تخریب شده و جهت قبله مسجد جامع اصفهان تغییر کرده است. همچنین کتابخانه ای در مسجد ساخته شد که کتب معتبر آن دوران را، درون آن نگهداری می کردند.

سیمای کنونی مسجد عتیق اصفهان متعلق به دوران سلجوقی است؛ یعنی احداث اولیه آن در زمان سلجوقیان صورت گرفته و طی دوره‌های مختلف و مخصوصا آل بویه و صفویان بخش‌هایی به این مسجد اضافه شده و بخش‌هایی نیز تعمیر و مرمت شده‌اند. در زمان اسماعیلیان، به دلیل اعتراض مردم نسبت به پادشاه، این مسجد به آتش کشیده شد و همه بخش های آن آسیب دید. اما در همان سال بنای این مسجد دوباره ساخته و مورد استفاده قرار گرفت.

سیر تحول مسجد جامع اصفهان در طول تاریخ

در عنوان قبلی به بررسی تاریخچه و کلیات مسجد جامع عتیق اصفهان پرداختیم اما برای پاسخ به سوال مسجد جامع اصفهان چگونه ساخته شد؟ باید نگاهی به سیر تحول این مسجد از گذشته تا کنون بیاندازیم. این مسجد از قدیمی ترین مساجد ایرانی به حساب می آید که الگویی برای ساخت سایر مساجد چهار ایوانی بوده است. این مسجد در دوره های مختلف دﻳﻠﻤﻴﺎن، ﺳﻠﺠﻮﻗﻴﺎن، آق قویونلوها و اﻳﻠﺨﺎﻧﻲ ﺗﺎ ﺻﻔﻮی و ﻗﺎﺟﺎری تغییر و تحولاتی داشته و معماری ایرانی را از ۱۵ قرن پیش به تصویر می کشد. به طور کلی تحول و توسعه بنای مسجد به ۹ دوره تقسیم می شود:

1. در قرن دوم هجری بنای اولیه مسجد احداث شد.
2. در قرن سوم هجری، نوسازی روی مسجد انجام شد.

در این زمان مسجد اولیه کامل تخریب شد و مسجد جدیدی بنا شد که جهت قبله در آن با گذشته ۲۰ تا ۳۰ درجه اختلاف داشت. و وسعت ساخته شده متناسب با نیاز جمعیتی آن زمان بوده است.

3. در قرن چهارم هجری، در دوران آل بویه تغییراتی روی مسجد اعمال شد.

در این زمان فضای سرپوشیده مسجد گسترش پیدا کرد و به جنبه زیبایی و تزئینات آن اضافه شد. همچنین سر ستون های مختلفی نیز ساخته شد.

4. در قرن پنجم و ششم هجری، در دوران سلجوقی اقدامات زیادی روی این بنا انجام گرفت.

مهمترین و بیشترین تغییرات در دوره سلجوقی اتفاق افتاد. برخی از این تغییرات عبارت اند از: احداث گنبد تاج الملک، ایجاد چهار ایوان و تبدیل بنا از مسجد شبستانی به مسجد چهار ایوانی، احداث ایوان های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی مسجد، احداث کتابخانه

5. در قرن هفتم هجری، اقداماتی در دوره ایلخانی صورت گرفت.

در این دوره محراب اوﻟﺠﺎﻳﺘﻮ در سال ۷۱۰ هجری در شمال غربی مسجد و در ایوان غربی ساخته شد.

6. در قرن هشتم هجری، تغییراتی در زمان مظفری روی این بنا صورت گرفت.

در این برهه از زمان، مدرسه مظفری با شبستانی بزرگ و طاقی چهار بخش ساخته شد.

7. در قرن نهم هجری، در دوره تیموریان نیز تغییراتی اعمال شد.

در این زمان شبستان زمستانی مسجد با ۱۳ ستون و ۱۸ طاق ساخته شد.

8. در قرن دهم، یازدهم، دوازدهم که مربوط به دوران صفویه است، نیز اقدامات و تغییرات زیادی روی بنا اعمال شد.

در این زمان برخی از ستون های شبستان تیموری حذف و به جای آن یک نمازخانه تاسیس می شود.

9. در دوره صفویه، بنای اولیه مقبره علامه مجلسی ساخته شد و در دوره قاجار تزئینات آن انجام شد.

معماری مسجد جامع اصفهان

معماری مسجد عتیق اصفهان، یکی از شگفت انگیزترین بناهای تاریخی ایران از نظر معماری می‌باشد. این مسجد با نقشه چهار ایوانی ساخته شده که در آن هنر استادکاران و معماران ماهر دوران‌های گذشته خودنمایی می‌کند. مسجد عتیق اصفهان فراز و نشیب‌های بسیاری داشته و در طول زمان به خاطر عواملی همچون جنگ و نارآرامی‌های داخلی دوران‌های گوناگون، آتش سوزی و زلزله آسیب‌های فراوانی دیده است. از این جهت بارها این بنای ارزشمند مورد مرمت و تعمیر قرار گرفته و طی هر دوره بخشی به معماری آن افزوده شده و باعث زیباتر شدن آن گشته است.

این مسجد تاریخی دارای ورودی‌های مختلفی است و گذرگاه‌ها و معابر متعدد اطراف آن بیانگر ارتباط گسترده با بافت قدیم شهر می‌باشد. داشتن چندین ایوان در مسجد جامع نشانه شیوه اختصاصی مسجدسازی ایرانیان است. برای تزئینات بخش‌های مختلف مسجد از گچبری‌ها، کاشی کاری‌ها، مقرنس کاری و … استفاده شده است که بسیار چشم نواز و استادانه هستند.

این مسجد ابتدا به سبک مساجد عربی یا خراسانی ساخته شده بود سپس در قرن پنجم با تغییر معماری، به مسجد چهار ایوانه تبدیل شد. مساجدی که به صورت چهار ایوانه ساخته می شوند به عنوان مساجد ایرانی شهرت دارند. گنبدهایی که در این مسجد وجود دارند، در ابتدا ۴ ضلعی بودند و بعدها به ۸، ۱۶ و ۳۲ ضلعی و در نهایت به شکل دایره تبدیل شدند.

کتیبه هایی در مسجد جامع اصفهان به چشم می خورد که نام پادشاهانی همچون شاه عباس صفوی و ملکشاه سلجوقی و نام وزرای مختلف همچون خواجه نظام الملک و محمد حسین خان صدر روی آنها حک شده است. ماده ی اصلی که در ساخت این بنا به کار رفته آجر بوده است. علاوه بر آن در ساخت بنای مسجد از خشت خام نیز استفاده کرده اند. ستون های آجری دو بخشی، سه بخشی و چهار بخشی، ایوان های چهارگانه، طاق های چشمه ای و… همه جزیی از شگفتی های معماری این مسجد هستند. ضمنا بد نیست بدانید که معمار سازنده طاق مسجد جامع اصفهان، یوسف اصفهانی بوده است.

شما می توانید همراه با متن به مشاهده فیلم مسجد عتیق اصفهان نیز بپردازید تا بهتر با بخش های مختلف آن آشنا شوید. همچنین توصیه می کنیم اگر به بناهای تاریخی و معماری سبک قدیم اصفهان علاقه مند هستید، کتاب مسجد جامع اصفهان را خریداری کنید. نویسنده این کتاب سه جلدی اوجینیو گالدیری است که توسط عبدالله جبل عاملی ترجمه گردیده است.

بخش های مختلف مسجد جامع اصفهان

این مسجد شکوهمند و با عظمت دارای بخش‌های مختلفی است که در دوران‌های گوناگون ساخته شده‌اند. برخی از این بخش‌ها تخریب شده و آسیب دیده‌اند و مرمت آنها انجام گرفته است. در ادامه به جزئیات مسجد جامع اصفهان می پردازیم. از مهمترین بخش‌های مسجد جامع اصفهان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

گنبدها

• گنبد نظام الملک

مسجد عتیق اصفهان دارای دو گنبد است که هر کدام از ساختار و ویژگی‌های مخصوص به خود برخوردار می‌باشد. گنبد جنوبی و چهل ستون‌های اطراف آن در ایوان جنوبی مسجد قرار دارد که در سال‌های ۴۶۵ تا ۴۸۵ هجری قمری ساخته شده است. گنبد جنوبی به دستور ملک شاه سلجوقی و وزیر او خواجه نظام الملک ساخته شده که به آن گنبد نظام الملک مسجد جامع اصفهان می گویند و یکی از بهترین نمونه‌های معماری دوران سلجوقی است. برای ساخت و همچنین تزئینات گنبد جنوبی از طرح‌های بسیار زیبا با مصالح آجر و گچ استفاده شده است.

• گنبد تاج الملک

گنبد شمالی که در بخش حیاط مسجد واقع شده است، قرینه گنبد جنوبی می‌باشد. این گنبد دو پوسته در سال ۴۸۱ به همت ابوالغنائم تاج الملک یکی از وزرای دوران سلجوقی ساخته شده است. به همین دلیل به گنبد تاج الملک مسجد جامع اصفهان نیز شهرت دارد. گنبد تاج الملک به گنبد خاکی مسجد جامع اصفهان نیز مشهور است. به دلیل رقابتی که با گنبد نظام الملک داشت، تنها بخشی است که در مسجد جامع اصفهان در سبک رازی ساخته اند. نقوش هندسی و آثار گره چینی مسجد جامع اصفهان مربوط به بخش داخلی گنبد تاج الملک است که چشم هر بیننده ای را میخکوب می کند.

این گنبد از گنبد نظام الملک کوچکتر است اما از ظرافت بیشتری برخوردار است و همانند گنبد نظام الملک بر روی استوانه ای سوار شده و به مرور از چهار ضلعی به هشت و شانزده ضلعی رسیده است. خط کوفی مسجد جامع اصفهان همگی مربوط به کتیبه های گنبد خاکی یا تاج الملک است. یکی از این کتیبه ها مزین به آیه ۵۴ سوره اعراف و نام بانی و سال ساخت است. در بخش های داخلی آن آیاتی از سوره اسراء به خط کوفی نوشته شده است.

درب ورودی جنوب گنبد نیز با خط کوفی کتیبه هایی مزین به سوره آل عمران نوشته اند که در زیر هلال بزرگ با آجر برجسته هم کار شده است. در بخش شمال شرقی گنبد خاکی یا تاج الملک نیز کتیبه ای به خط کوفی می بینید که ماجرای آتش سوزی و بازسازی مسجد را شرح داده است. همچنین آیه ۱۴۱ سوره بقره هم در این کتیبه به چشم می خورد. در قسمت های دیگر این گنبد آیاتی از قرآن کریم و عبارت بسم الله الرحمن الرحیم به چشم می خورد.

ایوان ها

ایوان‌های مسجد جامع اصفهان را می‌توان مهمترین و زیباترین بخش‌های این بنای تاریخی دانست؛ زیرا از معماری بسیار جذاب و شگفت انگیزی برخوردارند.

• ایوان درویش

ایوانی که در ضلع شمالی مسجد جامع اصفهان قرار دارد، ایوان درویش نام دارد که به صفه درویش نیز شناخته می‌شود. این ایوان در قرن ششم ساخته شده و دارای یک کتیبه گچ بری متعلق به دوره شاه سلیمان صفوی است. در اطراف این ایوان چهل ستون‌هایی وجود دارد که چهل ستون شرقی از بقیه خاص‌تر و منحصربفردتر می‌باشد. چهل ستون مسجد جامع اصفهان در بخش شرقی ایوان درویش دارای طاق‌های متعدد با نقوش آجری بی نظیر می‌باشد که این قسمت را به یکی از زیباترین بخش‌های مسجد تبدیل نموده است.

• ایوان صاحب

ایوان جنوبی مسجد جامع اصفهان ایوان یا صفه صاحب نام دارد که یکی دیگر از بخش‌های مسجد عتیق اصفهان است و یادگار دوران سلجوقی می‌باشد. تزئینات این ایوان در زمان قراقویونلو و صفوی صورت گرفته و کتیبه‌هایی از دوران حکومت پادشاهان مختلف صفوی در آن وجود دارد.

• ایوان استاد

در غرب مسجد ایوان دیگری واقع شده که به ایوان استاد مسجد جامع اصفهان معروف است. بنای اولیه ایوان غربی در زمان سلجوقی ساخته شده و در زمان صفوی برای آن تزئیناتی در نظر گرفته شده است. در این ایوان یا صفه کاشی کاری‌های نفیس و هنرمندانه به همراه خطوط ثلث و نستعلیق دیده می‌شوند. این کتیبه‌ها و خطوط مربوط به زمان سلطنت شاه سلطان حسین در سال ۱۱۱۲ هجری قمری می‌باشند.

• ایوان شاگرد

ایوان دیگر این مسجد با عظمت ایوان شاگرد می‌باشد که مطابق ایوان‌های دیگر در زمان سلجوقی ساخته شده است. تزئینات این ایوان در قرون هشتم و یازدهم هجری قمری همزمان با حکومت ایلخانان و صفویان اضافه شده است. ایوان شاگرد کاشی کاری ندارد اما از مقرنس‌های آجری شگفت انگیزی برخوردار است که اوج هنر معماری ایرانی-اسلامی را به نمایش گذاشته اند. همچنین در این ایوان یک سنگ مرمر یک پارچه و نفیس وجود دارد که در اطراف و بالای آن کتیبه‌هایی به چشم می‌خورد.

• ایوان عمر

ایوان یا صفه عمر دیگر ایوان مسجد جامع اصفهان می‌باشد که در منتهی الیه بخش شرقی واقع شده است. به خاطر وجود کتیبه تاریخی هلال ایوان که بر روی آن تاریخ ۷۶۸ هجری قمری حک شده است، قدمت آن را به زمان حکومت سلطان محمود آل مظفر نسبت می‌دهند. این ایوان دارای ستون‌های متعدد آجری با تزئینات ساده و زیبا است و در سقف آن نیز خطوط تزئینی و تاریخی به چشم می‌خورد که با خط بنایی عبارات مذهبی نوشته شده است.

شبستان ها

مسجد تاریخی عتیق اصفهان دارای شبستان‌های مختلف است که هر کدام از ویژگی‌ها و زیبایی‌هایی برخوردارند.

• شبستان زمستانی

شبستان زمستانی بیت الشتاء متعلق به دوران تیموریان است. این شبستان که به دستور عماد بن المظفر ورزنه‌ای ساخته شده به نام شبستان عماد نیز شهرت دارد. ستون‌های شبستان زمستانی مسجد جامع اصفهان باشکوه کوتاه و قطور هستند و اتاق‌های آن خیمه ای شکل می‌باشند.

• شبستان یا مسجد اولجایتو

در شمال ایوان استاد شبستان کوچکی وجود دارد که یکی از زیباترین بخش‌های مسجد عتیق لقب گرفته است. این شبستان کوچک که به نام مسجد یا محراب اولجایتو مسجد جامع اصفهان شناخته می‌شود دارای محرابی خاص و بی نظیر است که توصیف زیبایی و هنر معماری آن از زبان قاصر است. به جرات می‌توان گفت این محراب زیباترین تزئینات گچبری را در بین محراب‌های مساجد ایران دارد.

ساخت این محراب به سال ۷۱۰ هجری قمری و زمان سلطان محمد خدابنده ایلخانی مشهور به اولجایتو باز می‌گردد. سلطان محمد یکی از بزرگترین و معروف‌ترین مغولان ایلخانی بود که قبل از مسلمان شدن به نام اولجایتو شناخته می‌شد و پس از گرویدن به دین اسلام نام محمد خدا بنده را برای خود انتخاب نمود. او یکی از شاخص‌ترین علاقمندان به هنر و معماری در دوران ایلخانی بود که اقدامات بسیاری در این زمینه انجام داد.

گاو چاه

به چاه های بسیار بزرگ و عمیق گاو چاه گفته می شود. گاو چاه مسجد جامع اصفهان بین شبستان الجایتو، بیت‌الشتاء و وضوخانه قرار دارد که قدمت آن به دوران صفوی باز میگردد. این گاو چاه دارای نقاشی دیواری بوده که تاریخ ثبت شده در زیر آن، ۱۱۹۹ هجری قمری را نشان می دهد و توانسته توجه گردشگران را به خود جلب کند.

سنگاب های مسجد جامع اصفهان

به یک ظرف سنگی بزرگ، سنگاب گفته می شود که در گذشته آن را پر آب می کردند و در مساجد به منظور وضو گرفتن یا آشامیدن در حیاط قرار می دادند.

• سنگاب ایوان درویش

در قسمت شمالی مسجد نیز سنگاب بزرگی قرار دارد که به دوران شاه صفوی باز میگردد و قبلا در کنار مقبره علامه مجلسی درون این مسجد قرار داشته و بعدها به مکان کنونی منتقل شده است. جنس سنگاب شاه صفی از سنگ پارسی بوده و قسمتی از آن شکسته است. قطر دهانه این سنگاب حدود ۱۱۵ سانتی متر است. روی این ظرف سنگی بزرگ صلوات بر ۱۴ معصوم و برخی اشعار به زبان فارسی، عربی، خط نستعلیق و خط ثلث نوشته شده است.

• سنگاب ایوان صاحب

ایوان صاحب، ایوان جنوبی مسجد به حساب می آید که روبروی آن یک سنگاب ساده در وسط حوضچه ای چهار گوش قرار گرفته و روی آن نقش های کنگره دار و کتیبه ای که روی آن صلوات بر ۱۴ معصوم به خط ثلث نوشته شده، قرار دارد. البته دو سنگاب کوچک دیگر نیز در مسجد جامع عتیق اصفهان وجود دارند که یکی از آن ها در حیاط مسجد و دیگری روبروی ایوان غربی مسجد جامع اصفهان است.

حوض مسجد جامع اصفهان

مسجد جمعه اصفهان به شکل مستطیل ساخته شده و دارای دو حوض می باشد. یک حوض چهار ضلعی در وسط حیاط و یک حوض چند ضلعی در بخش شمالی بنا ساخته شده است. روی حوض چهار ضلعی بنایی چهار ستونه با چند پله وجود دارد. به احتمال زیاد قدمت این بنا به دوران پادشاهی شاه محمد خدابنده صفوی باز میگردد.

این بنا برای انجام امور مذهبی در تابستان و محلی برای تمرین زائران خانه خدا ساخته شده بود. اما طبق روایت دیگر این بنا در زمان آل بویه ساخته شد تا زمانی که شاگردان صاحب بن عباد ( ادیب و نویسنده، شاعر و وزیر) خیلی زیاد میشد و صدا از ایوان جنوبی به سمت دیگر نمی رسید، یک نفر روی این بنا می ایستاده و دیگران را خبر می کرده است.

کتیبه های مسجد 

در این بنا کتیبه های زیادی وجود دارد که از دوران های مختلف همچون سلجوقی و صفوی به جا مانده اند. این کتیبه ها اغلب از گچ و آجر ساخته شده و روی آن ها به خط نستعلیق، کوفی و ثلث، آیاتی از قرآن کریم نوشته شده است. برخی از کتیبه های مسجد جامع اصفهان عبارت اند از: کتیبه شاه طهماسب، کتیبه شاه اسماعیل، کتیبه سنگ فرش، کتیبه آب مباح، کتیبه هایی از شاهان صفوی و محمد امین اصفهانی، کتیبه محراب صفه و سایر کتیبه هایی که در ایوان های مختلف قرار دارند.

سردر ابواسحاقیه

سردر ابواسحاقیه در قسمت شمال غربی مسجد واقع شده و معمولا درب آن بسته است و قابل تردد نیست. در صورتی که امکان تردد وجود داشته باشد این درب به کوچه اسحاقیه راه دارد. لوحی روی این سردر قرار دارد که مزین به آیه های ۲۳ الی ۳۹ سوره ص است که به خط ثلث نوشته شده است. بخشی از تزئینات مسجد جامع اصفهان در سردرهای آن خلاصه می شود که زیبایی خاصی را به تصویر می کشند.

کتابخانه نظام الملک

یکی از خصوصیات مسجد جامع اصفهان وجود کتابخانه ای بزرگ در جنوب شرقی آن، معروف به کتابخانه نظام الملک است که آثار ارزشمندی از دوران اسلام در آن نگهداری می شود. این کتابخانه در بمباران سال ۱۳۶۳ تخریب شد و مجددا به همان شکل ساخته شد.

مسجد جامع اصفهان کجاست؟

مسجد جامع یا همان مسجد عتیق اصفهان در بخش قدیمی شهر و در انتهای بازار بزرگ قرار دارد. برای دسترسی به این مسجد تاریخی باید به میدان قیام، خیابان علامه مجلسی بروید. برای دسترسی راحت به مسجد جامع می‌توانید از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید. نزدیکترین ایستگاه مترو به این بنای ارزشمند ایستگاه میدان شهدا است. برای استفاده از خودروی شخصی نیز باید خود را با استفاده از یکی از خیابان‌های ابن سینا، هاتف، عبدالرزاق، کمال یا ولیعصر به خیابان مجلسی برسانید.

آدرس مسجد جامع اصفهان: اصفهان، میدان قیام، خیابان علامه مجلسی

ثبت ملی و جهانی مسجد جمعه اصفهان

همانطور که در تصاویر مسجد جامع اصفهان دیدید این بنا از زیبایی و جذابیت زیادی برخوردار است. از آنجایی که این مسجد نمایی از معماری ایرانی در طی ۱۵ قرن پیش را به تصویر می کشد و حوادث تاریخی زیادی به خود دیده است، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. این مسجد در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران گنجانده شد. همچنین ثبت جهانی مسجد جامع اصفهان در سال ۱۳۹۰ انجام شد که به عنوان یکی از میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

هزینه و اطلاعات بازدید

برای بازدید مسجد جامع اصفهان می توانید هر روز هفته از ساعت ۹ صبح الی ۱۲ و ۱۴ الی ۱۶:۳۰ با پرداخت هزینه کم اقدام کنید.

دیدنی های نزدیک 

اصفهان پر است از جاهای دیدنی و تاریخی که مطمئنا از تماشای آن ها لذت خواهید برد. یکی از دلایل وجود جاذبه های گردشگری مختلف در اطراف آن می توان به فاصله نسبتا نزدیک مسجد جامع اصفهان به میدان نقش جهان اشاره کرد. جاذبه هایی که در اطراف و نزدیکی مسجد جامع عتیق اصفهان قرار دارند عبارتند از: خانه تاریخی مشیرالملک، سردر قیصریه، میدان امام علی، سی و سه پل، پل خواجو، حمام تاریخی علی قلی آقا، میدان نقش جهان، باغ گلها، پل مارنان، عالی قاپو، برج کبوتر آذر بهرام، کاخ چهلستون، انگورستان ملک التجار، موزه موسیقی، کاخ هشت بهشت، مسجد شیخ لطف الله، مناره ساربان، خانه تاریخی فرج الله خان کیوان، موزه عصارخانه شاهی و خانه تاریخی ملاباشی.

هتل های نزدیک

اصفهان به دلیل توریستی بودن دارای هتل‌های متعدد با کیفیت‌ها و درجات گوناگون است. اگر می‌خواهید در سفر به این شهر در نزدیکی مسجد عتیق اقامت کنید تا دسترسی راحتی داشته باشید، می‌توانید به سراغ رزرو هتل های اصفهان مثل هتل سنتی ابن سینا، هتل طلوع، هتل سپاهان، هتل آسمان و هتل ستاره بروید.

سؤالات متداول

[toggle title=”مسجد جامع اصفهان مربوط به کدام دوره است؟” state=”close”]بنای اولیه مسجد جامع یا عتیق اصفهان در سال ۱۵۶ هجری قمری در انتهای شمال غربی مرکز شهر اصفهان ساخته شد. پس از آن در دوران سلجوقیان بخش های زیادی اضافه شدند و تغییرات زیادی پیدا کردند. سپس در دوران های مختلف ایلخانی، مظفریان تا قاجار تعمیرات  الحاقات زیادی انجام گرفت.[/toggle]

[toggle title=”معمار ایرانی سازنده حیاط مسجد جامع اصفهان چه کسی بود؟” state=”close”]حاجی شجاع بن استاد قاسم اصفهانی از معماران برجسته قرن ۱۱ و انتهای دوره صفویه است که حیاط گوشه جنوب غربی مسجد جامع اصفهان را به دستور شاه سلیمان صفوی به اتمام رساند.[/toggle]

[toggle title=”مسجد جامع اصفهان چند محراب دارد؟” state=”close”]مسجد عتیق اصفهان دارای ۱۴ محراب است. سه مورد آن تزئینات گچبری، ۵ محراب کاشی کاری و ۶ محراب باقیمانده هم سنگ کاری شده اند.[/toggle]

[toggle title=”مسجد جامع اصفهان چند گنبد دارد؟” state=”close”]سه گنبد در مسجد عتیق اصفهان قرار دارند. گنبد خاکی یا تاج الملک و گنبد خسروی در ضلع شمالی و گنبد نظام الملک در ضلع جنوبی مسجد سه گنبد مسجد عتیق را تشکیل می دهند.[/toggle]

[toggle title=”مسجد جامع اصفهان چند مناره دارد؟” state=”close”]دو مناره در ایوان جنوبی قرار دارند که احتمالا زمان ساخت آنها به فرمانروایی آق قویونلوها باز می گردد.[/toggle]

[toggle title=”مسجد جامع اصفهان چند ایوان دارد؟” state=”close”]این مسجد در هر ۴ طرف دارای یک ایوان است به همین دلیل به آن مسجد چهار ایوانی می گویند. چهار ایوان مسجد جامع اصفهان شامل ایوان درویش در ضلع شمالی، ایوان صاحب در ضلع جنوبی، ایوان استاد در ضلع غربی و ایوان شاگرد و عمر در ضلع شرقی هستند.[/toggle]

[toggle title=”سازنده اولیه و طراح مسجد جامع اصفهان که بود؟” state=”close”]مسجد عتیق اصفهان در قرن دوم هجری توسط اعراب قبلیه طیران (تیرون) بنا نهاده شد. اما در سال ۲۲۶ هجری قمری مسجد به طور کامل به دستور خلیفه معتصم عباسی تخریب و مسجد جدیدی با ستون های چوبی احداث گردید.[/toggle]

[toggle title=”مسجد جامع اصفهان در چه سالی مرمت شد؟” state=”close”]مرمت و بازسازی بخش های مختلف مسجد مربوط به دوره های مختلف است. در دوران تیموری کلیه بخش هایی که در دوران های قبل اضافه شده بودند با کاشی کاری مرمت گردید که هنوز هم پابرجا هستند. مرمت قسمت شرقی و ورودی آن به همراه مقبره علامه مجلسی در شمال غربی مسجد عتیق در زمان قاجار و پادشاهی فتحعلی شاه انجام گردید. از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۶۲ نیز مؤسسه ایتالیایی ایزمری به سرپرستی گالدیری مرمت قسمت های مختلف را بر عهده گرفتند. حتی پس از انقلاب نیز با وقفه یکساله مرمت مسجد ادامه پیدا کرد و پس از اصابت بمب های جنگ با عراق نیز بخش های آسیب دیده بازسازی و مرمت شدند.[/toggle]