انگورستان ملک التجار از زیباترین خانه های تاریخی اصفهان
انگورستان ملک یا به طور دقیق انگورستان ملک التجار یکی از زیباترین خانه های تاریخی اصفهان است. این عمارت بسیار زیبا با وجود داستان های تاریخی، زیبایی چشم نواز و کاربردهای مختلفی که در طول تاریخ و در زمان کنونی پیدا کرده، اما باز هم کمتر کسی در مورد آن اطلاع دارد. با اینکه انگورستان ملک نیاز به تعمیر دارد اما هنوز هم زیبایی های خود را حفظ کرده است. در ادامه بیشتر با این خانه تاریخی بسیار زیبا برای اصفهان گردی و بازدید از جاهای دیدنی اصفهان آشنا خواهید شد.
فهرست این مطلب
تاریخچه انگورستان ملک
انگورستان ملک از معدود کاخ ها و عمارت هایی بودند که از دست ظلم و ستم ها و تخریب گری های ظل السلطان در امان ماند. ظل السلطان فرزند بزرگ ناصرالدین شاه بود که با وجود بزرگتر بودن نسبت به مظفرالدین شاه مالک تاج و تخت پدر نشد چرا که مادر او قاجاری نبود.
بد نیست بدانید که نقشه انگورستان ملک در ابتدا عمارتی به مساحت ۷۰۰۰ متر را نشان می دهد. متأسفانه در طول زمان، به بهانه گسترده ساختن خیابان ملک در سال ۱۳۳۳، ۳۰۰۰ متر آن از بین رفت. بنابراین به یک عمارت تبدیل گشت. اما صاحب و سازنده این عمارت بسیار زیبا کیست؟ درباره انگورستان ملک و تاریخ آن هنوز توافق نظر وجود ندارد. برخی عقیده دارند جد استاد گرامی الهی قمشه ای – حاج ملک – بوده که طبق وصیت او این عمارت را وقف کرده است.
برخی دیگر عقیده دارند که از این باغ برای مالیات گرفتن از مردم استفاده می کرده اند. دسته سوم هم معتقدند هر دو این موارد درست است و تنها در زمان های جداگانه رخ داده اند. بنابراین نام انگورستان ملک التجار را از حاج محمد ابراهیم خان ملقب به ملک التجار گرفته اند. این فرد در زمان ناصرالدین شاه مسئولیت امور مالی و خراج اصفهان را عهده دار بوده است. طبق اسناد و مدارک، این عمارت بسیار زیبا پس از ساخت، محل برگزاری جشن عروسی خانواده هایی بوده که بضاعت مالی کمی داشته اند. این کار حتی پس از مرگ ملک التجار هم انجام می گرفت اما بعد از انقلاب متوقف گردید. اکنون مکانی برای عزاداری است. ضمنا بد نیست بدانید که مورخین حدس می زنند معمار هنرمند و استاد به تمام معنای انگورستان ملک، استاد حسین چی بوده هر چند اطلاعات خاصی وجود ندارد.
معماری انگورستان ملک
طبق پلان انگورستان ملک، بخش های این باغ عمارت خارق العاده شامل حیاط بیرونی و اندرونی، شاه نشین های تابستانه و زمستانه، حوض خانه، اتاق زهرا خانم، زیرزمین، سفره خانه، آرامگاه و غیره هستند. اگر به تمامی این بخش ها با دقت نگاه کنید، گچبری، آینه کاری و کاشی کاری، در همه آنها مشترک است. ستون ها نیز از پایین تزیینات بسیار زیبایی دارند. بخش مختلف معماری و پلان انگورستان ملک تجار به شرح زیر هستند:
حیاط اندرونی
حیاط اندرونی با حوض بزرگ و باغچه پر از درختان چنار و توت، هوای کل خانه را خنک می کردند. بعدها حیاط این عمارت توسط ملک التجار تغییراتی کرد و سرپوشیده شد تا آمادگی برگزاری مراسمات جشن و عروسی را پیدا کند. طبقه بالا معروف به مهتابی یا غلام گرده مخصوص نشستن خانم ها بود.
سقف حیاط اندرونی انگورستان ملک را از چوب و با تزیینات معروف به لمبه کوبی ساخته اند. اطراف این بخش هم مزین به اشعار محتشم کاشانی (باز این چه شورش است…) نوشته اند که کاربری کنونی آن، حسینیه، را نشان می دهد. سرستون های حیاط اندرونی با مقرنس کاری که نماد شایسته سی و سه پل هستند، خودنمایی می کند. حتی از رنگ سبز – آبی به عنوان نماد زاینده رود استفاده کرده اند. به چراغ های جلوی درب، لنترن می گویند که از روغن برای روشن کردن فیتیله کمک می گرفتند.
شاه نشین زمستانه معروف به آرامگاه
شاه نشین زمستانه انگورستان ملک را در بخش شمالی به شکل اتاق پنج دری طراحی کرده اند. دلیل این کار این است که اصفهان منطقه ای کویری است و موقعیت شمالی اتاق کمک می کرد تا در فصل زمستان با نورگیری عالی، گرمای خوبی پیدا کند. با تزیینات فوق العاده زیبای آن متوجه می شویم که مخصوص پذیرایی از مهمانان ملک التجار هم بوده است.
شاه نشین تابستانه یا تالار
شاه نشین تابستانه خانه انگورستان ملک در وسط باغ با ارسی های بسیار زیبا قرار گرفته است. ارسی به پنجره های مزین به گره چینی می گویند که عمدتا پنجره هایی با شیشه های رنگی دارد. ارسی ها با پنجره های رنگی خود در یادآور فصل های مختلف سال، تعدیل کننده نور و مخفی ماندن فضای داخلی از سمت بیرون هستند. این نوع پنجره ها به شکل عمودی باز و بسته می شوند و رنگی بودن آنها، حشرات مزاحم را دفع می کند.
در حیاط انگورستان ملک ۴ اتاق می بینیم که در گوشه بالا قرار دارند. به این اتاق ها گوشواره می گویند. دو اتاق دیگر هم به اتاق عروس و داماد معروف بودند. در شاه نشین تابستانه میز و صندلی های مختلف برای افراد پایین رتبه و عالی رتبه قرار دارند. میز و صندلی ها فرانسوی هستند و لوسترها هم اصالت ایتالیایی دارند که مزین به آرم شیر و خورشید هستند.
شاه نشین تابستانه انگورستان ملک را با دو مانع چوبی به دو قسمت، برای پذیرایی از دو گروه از مردم تقسیم کرده اند. ضمنا خدمه با ورود به این موانع چوبی در ذهن خود یادآوری می کردند که باید به مهمانان تعظیم کنند.
اتاق زهرا خانم
زهرا خانم دختر ملک التجار بوده که پس از ازدواج ناموفق با پسر عموی خود در این اتاق زندگی می کند. در نهایت نیز به قم می رود و به عنوان خادم در حرم حضرت معصومه کار می کند.
اتاق بازرسی و نظارت
مشخصه اتاق نظارت انگورستان ملک اصفهان وجود ۴ درب است که هر کدام به بخش های مهمی از خانه راه دارد. اتاق شاه نشین، اتاق غلامان، پس درونی و اتاق اعمال متفرقه به اتاق نظارت متصل بودند.
حیاط بیرونی
حیاط بیرونی مخصوص نشستن و صحبت کردن مردان در زمان برگزاری عروسی و جشن های خاص آن زمان بوده است. سبک معماری هم به پیروی از سبک های معروف دوران قاجار است.
اتاق پس درونی معروف به حوض خانه
این اتاق را به دستور ملک التجار برای پذیرایی از مهمانان مهم ولی غریبه ساخته اند. در واقع ملک التجار با هوشمندی تمام سعی کرده تا هم مکانی متفاوت برای پذیرایی از مهمانان مهم و غریبه فراهم کند و هم برای حفظ حریم خصوصی اهالی خانواده، آنها را از فضای اصلی دور کند.
زیرزمین
آخرین بخش در پلان انگورستان ملک، زیرزمین است. حتما می دانید که در گذشته مشابه با دوران کنونی، یخچال نبوده است. بنابراین با مهندسی و هنرمندی تمام، زیرزمین می ساخته اند. زیرزمین ها گردش هوای بسیار خوبی داشته اند و هوای خنک از طریق تونل های دیواری به داخل این فضا راه پیدا می کردند. بنابراین مکانی بسیار مناسب برای نگهداری از غذا و میوه ها بوده بدون اینکه فساد پیدا کنند.
انگورستان ملک کجاست؟
شهر انگورستان ملک، اصفهانِ نصف جهان است که با باغ و کاخ های بسیار زیاد (حدود ۶۰۰۰ کاخ، باغ و مناطق بکر) بی شباهت به نصف جهان هم نبوده است. برای بازدید از انگورستان ملک در اصفهان باید به محله شیخ یوسف در خیابان ملک بروید. از تاکسی استفاده کنید چون معمولا جای پارک پیدا نمی شود. خیابان انگورستان ملک نزدیک خیابان چهارباغ عباسی هم هست که قدم زنی در آن از تجربه های خاص در اصفهان است.
آدرس: خیابان شریف واقفی، خیابان ملک، محله شیخ یوسف
ساعت کاری انگورستان ملک به همراه اطلاعات تماس
بازدید از عمارت بسیار زیبای انگورستان ملک از ساعت ۹ صبح تا ۲ بعد از ظهر امکان پذیر است. توصیه می کنیم حتما نزدیک ظهر به بازدید از این عمارت بپردازید تا عبور نور خورشید از شیشه های رنگ و تماشای این صحنه زیبا را از دست ندهید. قیمت بلیط هم برای گردشگران ایرانی ۵۰۰۰ تومان و برای اتباع خارجی ۲۰ هزار تومان است.
شماره تماس انگورستان ملک اصفهان: ۳۲۷۲۲۰۳۳-۰۳۱
جاهای دیدنی نزدیک انگورستان ملک التجار اصفهان
جاهای دیدنی اصفهان بی شمار هستند و شما بعد از بازدید هر جاذبه می توانید به بازدید از جاذبه های نزدیک بپردازید. عمارت انگورستان ملک اصفهان نزدیک جاذبه های دیدنی مثل عمارت عالی قاپو، مسجد جامع، میدان نقش جهان، خانه تاریخی مشیرالملک، پل خواجو، چهل ستون، خانه ملاباشی و عمارت هشت بهشت قرار دارد.
هتل های نزدیک
از هتل های نزدیک به عمارت ملک التجار می توان، هتل ملک، هتل بوتیک جویبار، هتل سپاهان و هتل زنده رود اشاره کرد. بنابراین می توانید با رزرو هتل های اصفهان از اقامت ۲۴ از بالاترین میزان تخفیف در طول سال استفاده کنید و هم به جاذبه های تاریخی مختلف دسترسی راحتی داشته باشید.
