اهمیت توجه به گردشگری دسترس پذیر برای معلولان

بدون شک با شنیدن واژه ” گردشگری قابل دسترس” بلافاصله به یاد معلولین و دستگاه‌هایی مانند سمعک، رمپ یا ویلچر می افتیم. البته این موارد بخش مهمی از گردشگری دسترس پذیر برای معلولین را شامل می‌شوند، اما مفهوم گردشگری دسترس پذیر  بسیار فراتر از این‌ است. یکی از جنبه‌های گردشگری دسترس پذیر به‌ معنی فراهم کردن امکانات، اطلاعات و محصولات گردشگری برای معلولین یعنی گردشگری معلولین است تا بتوان از این طریق به نیازهای خاص آنها پاسخ داد.

در این مقاله قصد داریم به طور کامل و جامع به اهمیت توجه گردشگری دسترس پذیر برای معلولان برسیم. سپس عواملی که سفر و گردشگری  را آسان می‌کند، بررسی کنیم.

گردشگری دسترس پذیر چیست؟ 

مفهوم دسترسی در حوزه گردشگری یک حق اجتماعی است که همه افراد فارغ از ملیت، جنس یا هر نوع معلولیت، باید از آن برخوردار شوند. علاوه بر این، برخی اوقات ” گردشگری دسترس پذیر” با مفهوم ” گردشگری برای همه ” در یک راستا هستند. برای اینکه گردشگری پایدار باشد، باید فرصت‌ها را برای همه فراهم کرد.

گردشگری دسترس پذیر فرصت شرکت در فعالیت‌های گردشگری را برای همه افراد( سالم و معلول) فراهم می‌آورد. همانطور که می‌دانید نیازهای افراد با یکدیگر فرق دارند. ممکن است فردی دارای ناتوانی جسمی باشد و شخص دیگری از نظر اقتصادی دچار آسیب شده باشد یا به فناوری مورد نیاز برای تنظیم برنامه سفر خود دسترسی نداشته باشد. همه این موارد در حیطه گردشگری دسترس پذیر مورد توجه قرار می‌گیرند.

گردشگری دسترس پذیر برای معلولین

طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی ده درصد از جمعیت دنیا دارای نوعی معلولیت هستند. این ۱۰درصد به معنای جمعیتی بالغ بر ۶۵۰ میلیون نفر است. البته با توجه به رشد جمعیت شهروندان سالمند، پیش بینی می‌شود این رقم در سال‌های آتی افزایش داشته باشد.

در حال حاضر افراد دارای معلولیت تقریبا هیچ استفاده‌ای از خدمات گردشگری نمی‌کنند. بدین ترتیب یک بازار بالقوه بزرگ وجود دارد که صنعت گردشگری تقریباً به‌بطور کامل از آن غفلت کرده است. اگر بستر لازم برای ورود این جمعیت به بازار گردشگری و سفر فراهم شود، می‌تواند تحول عمده‌ای در این حوزه ایجاد کند.

در گردشگری دسترس پذیر برای معلولین توجه به چه مواردی الزامی است؟

هدف از گردشگری دسترس پذیر فراهم آوردن امکانات و تسهیلات لازم برای تمامی افراد جامعه مخصوصا معلولین است تا فرصت شرکت در فعالیت‌های گردشگری را داشته باشند. برای رسیدن به این هدف، ذینفعان صنعت گردشگری باید موارد زیر را در مراکز و مقاصد گردشگری جهان تا حد امکان اجرایی کنند:

1. وب سایت‌‌هایی در رابطه با مراکز توریستی قابل دسترس که در آن اطلاعات صحیحی درباره میزان و سطح در دسترس بودن مقاصد گردشگری ارائه شده باشد.
2. وسایل حمل و نقل قابل دسترس برای معلولین
3. رستوران، کافی شاپ و سایر مکان‌های عمومی که قابل دسترسی باشد.
4. خیابان و پیاده‌روهای هم‌سطح و با شیب کم 
5. سرویس بهداشتی عمومی دسترس پذیر
6. ایستگاه‌هایی برای ارائه خدمات به معلولین مانند فروش، تعمیر یا کرایه ویلچر، واکر، تجهیزات جانبی وسایل کمک حرکتی، سمعک و…

هتل ها و اقامتگاه‌های قابل دسترس 

یکی از بخش‌های اصلی گردشگری دسترس پذیر برای معلولین هتل‌ها و اقامتگاه ها می‌باشند. در گردشگری دسترس پذیر، کلیه هتل‌ها، اقامتگاه‌ها ، مسافرخانه‌ها باید طبق الزامات ADA ایالات متحده آمریکا طراحی یا ساخته شوند تا برای معلولین قابل دسترسی باشد. این استانداردها برای کسب اطمینان از این مسئله است که دسترسی برای افرادی با طیف گسترده از معلولیت‌های متفاوت از قبیل افراد نابینا، کم بینا، ناشنوا، افرادی که دارای محدودیت در استفاده از دست و بازوها هستند و…فراهم آمده باشد. مهم‌ترین بخش‌های این الزامات عبارتند از:

1. استفاده از خطوط بریل و برجسته و علائم هشدار دهنده قابل تشخیص برای افراد نابینا و کم بینا که از عصا استفاده می‌کنند.
2. نصب اعلام آتش سوزی تصویری در واحدها و تمام اتاق‌هایی که مخصوص افراد ناشنوا یا کم شنوا است
3. دستگیره‌های درب، کنترل های سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی و تهویه دارای قابلیت استفاده آسان برای افرادی که محدودیت در استفاده از دست‌ها و بازوهای خود دارند، باشند.
4. در واحد اقامتی که فاقد سطوح دارای ارتفاع و پله و دیگر سطوح غیر هم‌سطح هستند، راهی برای جابجایی افرادی که قادر به حرکت نیستند و از ویلچر استفاده می‌کنند، در نظر گرفته شود.
5. برای رفت و آمد افرادی که از ویلچر، عصا و دیگر وسایل کمک حرکتی استفاده می‌کنند، از رمپ و سطوح شیبدار استفاده شود.
6. عرض درب‌ها برای رفت و آمد راحت افراد ویلچردار ۳۲ اینچ در نظر گرفته شود.
7. استفاده از ون‌های بالابر برای معلولین
8. پارکینگ ویژه معلولین باید به‌ گونه‌ای باشد که فضای کافی برای استفاده معلولین از ویلچر، واکر یا وسایل کمک حرکتی برای سوار یا پیاده شدن از ماشین ون را بدهد و نزدیکترین مکان به راهرو و لابی هتل باشد.
9. درصورتیکه هتل به درب تمام اتوماتیک مجهز نباشد، مسیر پیاده روی جلو درب لابی باید همسطح و بدون شیب باشد.
10. ارتفاع میز پذیرش یا میزهای دیگر ارائه سرویس به مهمان باید اجازه پرکردن فرم نام نویسی به مهمانی که از ویلچر استفاده می‌کند را بدهد.(این الزامات در مورد میز سرو صبحانه یا غذاهای دیگر نیز صدق می‌کند)

برخی هتل ها در ایران مانند هتل پارسیان آزادی، هتل هویزه و هتل فرودگاهی ایبیس در تهران، هتل مدینه الرضا و هتل پارس مشهد،  هتل پارسیان کوثر و هتل عالی قاپو در اصفهان، هتل صفائیه یزد، هتل بهشت قشم، هتل هما شیراز، هتل داریوش کیش و … برای معلولین و افراد با مشکلات حرکتی امکاناتی را در نظر گرفته اند و فضا و محیط خود را مناسب پذیر و دسترس پذیر نموده اند.

 این هتل ها که در مقاصد پر رفت و آمد و اصلی سفر در ایران وجود دارند، خدمات مناسبی را در اختیار مسافران معلول قرار می دهند که از مهمترین این تسهیلات و خدمات می توان به مواردی همچون بزرگ و جادار بودن اتاق ها، درب های کشویی، دوش های چرخشی، اتاق هایی که دسترسی به آنها با ویلچر امکانپذیر است، توالت فرنگی، قفسه هایی نزدیک به سطح زمین، سیستم های هشدار نوری برای ناشنوایان و بسته های ویژه برای ارتباط شامل کلون تصویری و ساعت زنگدار لرزشی اشاره نمود.

 

حمل و نقل عمومی دسترس پذیر

حمل و نقل در سفر یکی از نیازهای مهم و اساسی است که در گردشگری دسترس پذیر برای معلولین به آن توجه شده است. طرح ” اطلاعات سفر” یکی از امکاناتی است که می‌تواند تمامی اطلاعات لازم شبکه حمل و نقل مقصد را در اختیار معلولین قرار دهد. این اطلاعات می‌تواند به شکل بروشور یا بصورت دیجیتالی ارائه و در وب سایت‌های شهری، ایستگاه‌ها یا حتی وسایل حمل و نقل قرار داده شود.

البته ” اطلاعات سفر” تنها مخصوص معلولین نیست و تمامی مسافران می‌توانند از آنها استفاده کنند. با این وجود، این اطلاعات برای معلولین باید به گونه‌ای باشد که معلول بتواند:

• برنامه سفر درون شهری خود را با توجه به محل توقف، دسترسی به شبکه حمل و نقل و…آماده کند.
• از تجهیزات و امکانات مخصوص معلولین در ایستگاه‌های وسایل حمل و نقل مانند آسانسور، پله برقی و سطح شیبدار مطلع شود.
• بداند در صورت اختلال در سرویس دهی حمل و نقل عمومی باید چکاری انجام دهد. 

آژانس‌های گردشگری دسترس پذیر

یکی از مواردی که می‌تواند سفر برای فرد معلول را لذت بخش کند، استفاده از امکانات و تورهایی است که برخی آژانس‌های گردشگری به معلولین ارائه می‌دهند. به این ترتیب یک فرد معلول می تواند با صرفه جویی در وقت خود لذت بیشتری از سفر ببرد.

تو‌رهای مخصوص معلولین مجهز به امکاناتی مانند ویلچر، سمعک و… می‌باشند. علاوه بر این به‌گونه ای برنامه ریزی می شوند تا محل اقامت، ترانسفر، جاذبه های گردشگری و.. همگی برای معلولین قابل دسترس باشد.

نکات مربوط به سفر  برای معلولین

بعنوان یک فرد معلول بهتر است قبل از اقدام به سفر برخی از موارد را کنترل کنید تا سفر بی دردسر و راحت تر را تجربه نمایید.

1. اگر به خارج از کشور سفر می کنید، حتما برخی از کلمات و واژه های متناسب با نیاز و وضعیت خود را به زبان انگلیسی یا زبان کشور مقصد فرا بگیرید.
2. فروشگاه ‌های دوچرخه مکان‌های خوبی برای تهیه و تعویض قطعات ویلچر شما هستند. حتما قبل از وجود این فروشگاه‌ها در نزدیکی محل اقامت تان مطمئن شوید.
3. مطمئن شوید بیمه مسافرتی شما در شهر یا منطقه مقصد قابل پوشش باشد.
4. دار‌وهای مورد نیازتان را قبل از سفر تهیه کنید.حتی بهتر است مقداری داروی اضافی نیز به همراه داشته باشید.
5. اگر از ویلچر برقی استفاده می‌کنید، تجهیزاتی مانند دوشاخه، آداپتور، شارژر باتری و..را به همراه داشته باشید.
6. اگر در محل اقامت‌تان اتاق مخصوص افراد معلول ندارد، مواردی مانند رمپ قابل حمل، توالت فرنگی و یک ریچر به همراه داشته باشید تا به مشکلات کمتری برخورد کنید.

گردشگری دسترس پذیر یک طرح لوکس نیست، بلکه یک حق اجتماعی است که باید همه افراد(سالم و ناتوان) باید از آن برخوردار باشند. در راستای تحقق گردشگری دسترس پذیر برای معلولین، مسئولین و ذینفعان صنعت گردشگری  باید تمام تلاش خود را تا حد امکان در جهت توسعه و پیاده سازی امکانات لازم بکار بگیرند. به این ترتیب قطعا می‌توان نتایج مثبتی برای توسعه کلی کسب و کا‌رهای مرتبط با این بخش انتظار داشت.