خانه داروغه مشهد، بنایی خاطره ساز در قلب شهری شلوغ

بناهای تاریخی سند هویت هر سرزمین و نماد تمدن و فرهنگ آن هستند. این ساختمان ها حسی نوستالژیک و خاطره انگیز در بیننده می آفرینند. آدمی را به فکر فرو می برند که انسان هایی که در آن بنا می زیسته اند، چگونه زندگی خود را در آن دوران پر هیاهو سپری کرده اند. مشهد، شهری تاریخی زیارتی است که علاوه بر حرم مطهر امام رضا، بناهایی قدیمی با معماری های بسیار زیبا دارد. درست مانند خانه داروغه مشهد که متعلق به عصر قاجار و محل زندگی داروغه مشهد بوده است. گردشگران بسیاری هر ساله به قصد بازدید از جاذبه های گردشگری مشهد، دل به جاده می سپارند و عزم سفر به این شهر با تنوع جاذبه های تاریخی، زیارتی، تفریحی و توریستی می کنند. خانه داروغه مشهد هم از جمله مکان هایی است که با معماری منحصر به فردی که دارد خاطره سفرتان را زیباتر خواهد کرد. مشهد یکی از شهر هایی است که تلفیقی از معماری سنتی و مدرن را با هم در دل خود نهفته دارد. مدرن ترین و قدیمی ترین بناها را می توان در این شهر یافت. از میان جاذبه های گردشگری مشهد، می توان به بناهای تاریخی، رستوران ها، غذاهای هیجان انگیز، مراکز تفریحی، ییلاقات و روستاهای بی نظیر اطراف آن اشاره کرد. برای بازدید از جاهای دیدنی مشهد می توانید با اقامت ۲۴ همراه باشید.

خانه داروغه مشهد کجاست؟

باغ داروغه مشهد در بافت حرم امام رضا یعنی خیابان نواب صفوی واقع شده است. این مکان دیدنی به دلیل ساختار جدید شهری پشت هتل ها و ساختمان های بلند قرار گرفته است. به همین دلیل، ممکن است از دیده ها دور بماند. پس حتما بازدید از خانه داروغه در مشهد را فراموش نکنید و آن را در برنامه سیاحتی خود بگنجانید تا با زندگی داروغه ای در عصر قاجار بیشتر آشنا شوید. عکس خانه داروغه مشهد را می توانید در ادامه مشاهده کنید.

آدرس خانه داروغه مشهد: خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه.

چگونه به خانه داروغه برویم؟

خانه تاریخی داروغه مشهد در هیاهوی ساختمان ها پنهان شده است. اما، زیبایی ساختار درونی آن مطمئنا شما را به سمت خودش جذب می کند. راه های دسترسی به آن به دلیل نزدیک بودن به حرم یک مزیت بسیار عالی برای این مکان دیدنی مشهد خانه داروغه به حساب می آید.

اگر در حوالی حرم اقامت دارید یا زائر حرم هستید، به راحتی می توانید از خانه قدیمی داروغه مشهد دیدن کنید. فاصله خانه داروغه تا حرم بسیار کم است. در خیابان نواب صفوی راسته حوض مسگران به سمت مسجد انصار واقع در کوچه داروغه بروید. خانه داروغه کم کم هویدا خواهد شد. اما، برای بازدید از خانه داروغه می توانید علاوه بر خودرو شخصی از وسایل حمل و نقل شهری مانند اتوبوس، مترو و اسنپ نیز استفاده کنید که به شرح زیر است.

دسترسی با مترو به سمت خانه داروغه مشهد

برای تردد با مترو، باید خط یک مترو را سوار شده و در ایستگاه ۱۷ شهریور پیاده شوید. در خیابان وحدت به سمت بلوار شهدای حج بروید و پس از رسیدن به میدان حججی وارد خیابان شارستان رضوی شوید. در این خیابان پس از حدود یک کیلومتر، به مسجد مسگرها می رسید. وارد راسته حوض مسگر شوید. خانه داروغه در همان اوایل کوچه قرار گرفته است.

دسترسی با اتوبوس به سمت خانه داروغه مشهد

بلوار وحدت نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس به سمت خانه است. بعد از سوار شدن، در نزدیکی بلوار ولایت یا بوستان وحدت از اتوبوس پیاده شوید. از بلوار وحدت وارد خیابان نواب صفوی شده، بعد از عبور از چهار راه، وارد خیابان شارستان رضوی شوید. در این خیابان پس از حدود یک کیلومتر، به مسجد مسگرها می رسید. وارد راسته حوض مسگر شوید. خانه داروغه در همان اوایل کوچه قرار گرفته است.

دسترسی با خودرو شخصی

با خودرو شخصی مستقیماً از خیابان نواب صفوی وارد راسته حوض مسگران شوید و به خانه داروغه مشهد برسید. نقطه عطف این مکان، خیابان شارستان است. اگر در هر یک مسیرهای بلوار طبرسی، بلوار امیر المومنین و بلوار وحدت قرار دارید می توانید به خیابان شارستان وارد شده و خود را به خانه داروغه برسانید.

تاریخچه خانه داروغه مشهد

خانه داروغه مشهد یکی از آثار ملی ایران است که متعلق به محمد یوسف خان هراتی، آخرین داروغه مشهد در دوره قاجار بوده است. وی فردی سیاسی و اجتماعی، مهم و تاثیر گذار در منطقه بود. معماران روس طراحی و اجرای ساخت این بنا را بر عهده گرفتند. این خانه در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. اما شاید ندانید که در اول سپتامبر ۲۰۱۶  مصادف با ۱۱ شهریور ۱۳۹۵، به دلیل مرمت خانه داروغه، این بنا در لیست سیزده برنده جایزه میراث فرهنگی یونسکو در منطقه آسیا و اقیانوسیه برگزیده شد. 

معماری خانه داروغه

خانه داروغه مشهد در مساحتی حدود هزار و صد مترمربع بنا شده است. این خانه به لحاظ معماری، به شیوه مرسوم خانه‌ های ایرانی و تلفیقی از سبک روسی شکل گرفته است. پلان خانه داروغه مشهد به این صورت است که این بنا از سه طرف ساخته شده است و حیاط در وسط آن قرار گرفته است. همچنین عناصر معماری آن، مخصوصا طرح تراس پله‌ های دو طرفه و تزئینات آن همان بخشی است که از معماری روسی الگو برداری شده است.

از دیگر نمادهای معماری روس که چون نشانه‌ای از نوع ساخت‌وساز خاص روس‌ها به‌جامانده، می‌توان به کاشی‌های هفت‌رنگ، تزئینات چوبی زیر سقف‌ها، تندیس‌های قالبی گچی که شبیه سر انسان، شیر و فرشته‌های بالدار هستند اشاره کرد. درگذشته‌های دور این بنا یک منزل شخصی بوده که جهت مراسم پذیرایی رسمی مورد استفاده قرار می ‌گرفته است.

بعد از آن نیز تا سه دهه گذشته به دست ورثه یوسف خان بود. سال ۱۳۶۶، خانه داروغه به یکی از هیئت های مذهبی یزد فروخته شد. پس از چند سال خانه داروغه فرسوده و خالی از سکنه شد تا اینکه در سال ۱۳۹۱ شهرداری مشهد و شرکت عمران و مسکن‌سازان ثامن آن را مرمت و بازسازی کردند. این بنا از سال ۱۳۹۴ تا به امروز درهایش را به روی عموم به عنوان یک موزه باز کرد. 

بخش های مختلف خانه داروغه

در گذشته به دلیل نبود تکنولوژی، خانه ها معمولا به گونه ای ساخته می شدند که بتوانند با کمک انرژی های طبیعی مانند باد، خورشید و آب در تابستان و زمستان اهالی خانه را در برابر گرما و سرمای شدید در امان نگه دارند. همانطور که خانه های کویری به شکل گنبدی ساخته می شدند تا دمای خانه در گرمای شدید تابستان را تعدیل کنند و در زمستان هم از نفوذ سرما به داخل جلوگیری کنند. خانه داروغه در مشهد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اتفاقا به طرزی زیبا با معماری خاصی که دارد به مکانی دیدنی تبدیل شده است.

تفاوت خانه داروغه با  عمارت های دیگری مانند باغ دولت آباد یزد که در کل ایران ساخته شده است در این است که بخش تابستان نشین و زمستان نشین این بنا در دو نقطه مقابل هم نبوده و دقیقا در کنار هم قرار گرفته اند. اما، نکته جالب توجه در نحوه ساختار آن ها است که یک خانه را به تابستان نشین و دیگری را به زمستان نشین تبدیل کرده است. خانه داروغه از چند بخش تشکیل شده است.

این بخش ها شامل: دو ضلع نشیمن، یک ضلع غلام رو، سرداب، اولین حمام خصوصی مشهد، نانوایی، مطبخ، اتاق‌ های بادگیر، حوض آب جاری سنتی، حیاط مرکزی، ایوان ها، عکاسخانه و چایخانه است. برای درک بهتر محیط خانه هنگام بازدید، سعی می کنیم در مورد بخش های مختلف توضیحات مفصل تری ارائه دهیم. نکته جالب در مورد خانه داروغه مشهد، قرارگیری آن در کوچه داروغه است. در این کوچه، دو بنای دیگر وجود دارد که در گذشته به هم متصل بوده‌اند؛ به طوری که ساکنان آن از طریق راه ارتباطی دو بنا به راحتی در هر دو خانه رفت و آمد می‌کردند و از خانه‌ای به خانه دیگر وارد می‌شدند.

حیاط مرکزی

خانه داروغه، به گونه ای ساخته شده است که یک حیاط مرکزی در وسط خانه واقع شده است. مهمانان و تمامی افرادی که با افراد خانه کار داشتند، در ابتدا در حیاط مرکزی منتظر می ماندند تا بتوانند به اندرونی دعوت شوند. در حیاط خانه یک حوض در وسط حیاط و باغچه هایی کوچک در اطرافش قرار گرفته است. ضلع شمالی خانه که مشرف به حیاط است، توسط دو پله در طرفین آن به خانه هدایت می شود. 

تابستان نشین

قسمت تابستان ‌نشین خانه تاریخی داروغه مشهد در طرفین حیاط واقع شده است و پشت به آفتاب است. این قسمت، دارای اتاق‌ های بادگیر و حوض آب جاری سنتی است که هوای دلپذیری در تابستان برای اهالی خانه فراهم می کند. این دو المان مهم برای خنک نگه داشتن خانه در طول تابستان هستند بدون اینکه از هیچ نوع تکنولوژی ای استفاده شود. در گذشته حمام اختصاصی وجود نداشت. چرا که سیستم آب رسانی به خانه ها و ساخت حمام هزینه بر بود. خانه داروغه اولین خانه ای بود که حمام اختصاصی داشت. 

زمستان نشین

در قسمت زمستان ‌نشین خانه، وسایل گرمایشی و مطبخ را در طبقه زیرین قرار می دادند تا گرمای خانه حفظ شود. همچنین وجود بخاری دیواری و پنجره‌ دو جداره از نکات جالب معماری این ساختمان قدیمی است. اولین شومینه ای که در ایران ساخته شد متعلق به خانه داروغه مشهد بوده است.

ایوان ها

در ضلع شمالی خانه داروغه، ایوانی با چهار ستون بلند قرار گرفته است. بعد از عبور از حوض آب و باغچه ها و هنگام ورود به خانه این ایوان به نظاره شما می نشیند. این ایوان با ستون هایی بلند، کاشی های هشت ضلعی و بیضی شکل، عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» و «محمد (ص) و نقوش گیاهان تزیین شده است. 

سرداب اختصاصی

در گذشته که سیستم یخچال وجود نداشت، از سرداب ها برای نگه داری مواد غذایی و آب سرد استفاده می کردند. خانه داروغه به دلیل بزرگ بودن و اهمیت خانه که متعلق به آخرین داروغه مشهد بود، سرداب اختصاصی داشت. 

نانوایی و مطبخ خانه

نانوایی و مطبخ خانه در زیر ساختمان زمستان نشین قرار داشت که به این وسیله می توانست محیط خانه را از کف در طول زمستان گرم نگه دارد. درست مانند سیستم گرمایش از کف روزگار ما! اما، مطبخ خانه داروغه امروزه به قهوه خانه سنتی تبدیل شده است. 

عکاسخانه و چایخانه

از آنجایی که این خانه تبدیل به یک موزه شده است. دیگر کاربری یک خانه را ندارد. به همین دلیل بخشی از قسمت های خانه به مکان هایی چون عکاسی، فروش زیورآلات و صنایع دستی تبدیل شده است. در بخشی دیگر از خانه داروغه عکاس خانه ای احداث شده است که می توانید در صورت لزوم عکس های یادگاری از این بنا را به عنوان مجموعه خاطراتی از سفر به مشهد با خود به یادگار ببرید.

امکانات خانه داروغه

خانه داروغه مشهد، امکانات متعددی برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است. سایر امکانات را به صورت لیست وار بررسی خواهیم کرد. در اطراف خانه تاریخی داروغه، غرفه هایی وجود دارد که در آن ها پنبه زنی، آهنگری، حصیربافی و غیره انجام می شود. 

• سرویس بهداشتی
• قهوه خانه 
• عکاس خانه

اطلاعات بازدید

برای بازدید از خانه داروغه مشهد بهتر است قبل از رفتن، از زمان بازدید، قیمت بلیط خانه داروغه مشهد و اطلاعات جانبی لازم و مربوط به آن مطلع شوید.

ساعت بازدید خانه داروغه مشهد: همه روز هفته به جز روزهای جمعه از ساعت ۸ الی ۱۴ و ۱۶ الی ۱۹ 

هزینه ورودی خانه داروغه مشهد: برای هر نفر ۳۰۰۰ تومان

شماره تماس خانه داروغه مشهد: ۰۵۱۳۳۶۹۱۶۱۰

نکته: در تعطیلی‌ های مربوط به سازمان میراث فرهنگی و تعطیلات نوروز ساعت بازدید از ۸ صبح الی ۱۰ شب است.

جاهای دیدنی نزدیک

مشهد شهری است که مملو از جاهای دیدنی است. به همین دلیل، برای اینکه بتوانید تمامی نقاط مختلف را در یک روز ببینید، بهتر است یک برنامه ریزی درست داشته باشید و جاهای دیدنی نزدیک به مکان مورد نظر را هم بررسی کرده تا در یک روز به تمامی این نقاط سر بزنید. جاهای دیدنی اطراف خانه داروغه مشهد به شرح زیر است.

• گنبد خشتی
• خانه تاریخی توکلی
• حرم امام رضا
• بازار کوثر
• پارک وحدت
• آرامگاه پیر پالان دوز
• آرامگاه نادرشاه افشار یا باغ موزه نادری

رستوران های نزدیک

بعد از بازدید از خانه داروغه و نقاط دیدنی اطراف آن می توانید از رستوران هایی که در محوطه نزدیک به این مکان وجود دارد نیز استفاده کنید. لیستی از نام رستوران ها به شرح زیر است. فاصله این رستوران ها تا خانه داروغه نیز مشخص شده است.

• رستوران قصر العماره: ۳۰۰ متر
• رستوران وادی لبنان: ۶۰۰ متر
• فست فود زیتون: ۷۰۰ متر
• رستوران گود بیسمنت: ۸۵۰ متر
• رستوران شیشه ای زیتون لبنان: ۱.۵ کیلومتر

هتل های نزدیک

اگر تمایل دارید نزدیک به حرم امام رضا اقامت کنید که بتوانید به راحتی به خانه داروغه، حرم امام رضا و سایر مکان های دیدنی مشهد نزدیک باشید، بهتر است برای رزرو هتل های مشهد به کمک وب سایت اقامت ۲۴ اقدام کنید. هتل های مشهد که در اطراف مجموعه خانه داروغه هستند به شرح زیر است:

• هتل حیات شرق
• هتل معین
• هتل شارستان
• هتل ایران
• هتل توریست توس
• هتل اترک
• هتل جواد

سوالات متداول

خانه داروغه مشهد در کجا قرار دارد؟

خانه داروغه در محوطه حرم امام رضا واقع شده است. برای رفتن به خانه داروغه مشهد باید به خیابان نواب صفوی بروید. سپس، به سمت راسته حوض مسگران، کوچه داروغه بروید.

فاصله خانه داروغه تا حرم چقدر است؟

طبق گوگل مپ، فاصله خانه داروغه تا حرم معادل ۱.۷ کیلومتر است که حدود ۶ دقیقه پیاده روی زمان لازم دارد تا به آن برسید.

می توانیم در خانه داروغه عکس بگیریم؟

بله، عکاسی در این خانه کاملا آزاد است. اما بهترین زمان فصل بهار و تابستان است. علاوه بر آن، در خانه داروغه مشهد محوطه ای به نام عکاسخانه وجود دارد که می توانید از آن هم استفاده کنید.

از همه بخش های خانه تاریخی داروغه می توان بازدید کرد؟

بله، می توانید از ایوان، فضای داخلی طبقه اول که تبدیل به گالری صنایع دستی و فروش زیورآلات شده است دیدن کنید. البته، بجز بعضی اتاق ها که بسته هستند. 

چه ساعت هایی باز است؟

ساعت بازدید از مجموعه خانه داروغه همه روز هفته به جز روزهای جمعه از ساعت ۸ الی ۱۴ و ۱۶ الی ۱۹ است. در ایام تعطیل چون نوروز، بین ساعت ۸ صبح الی شب این مجموعه پذیرای مهمانان محترم است.