بارش شهابی برساوشی ، آتش بازی شهابی در دل آسمان شب
امروز ۲۲ مرداد و فردا ۲۳ مردادماه آسمان ایران شاهد بارش شهابی خواهد بود. برای یک عاشق طبیعت چه چیز زیباتر از دراز کشیدن زیر سقف آسمان و مشاهده بارش شهابی می تواند باشد؟ پدیده ای چشم نواز که هر سال در اواخر مرداد به اوج خود می رسد. امروز می خواهیم پدیده بارش شهابی را برای شما توصیف کنیم.
طی گردش زمین به دور خورشید، با توده ذراتی که شهاوب واره نامیده می شوند تلاقی می کند. این شهاب واره ها بقایای مرگ یک ستاره یا سیارک ها هستند. شهاب باران یا بارش شهابی (meteor shower) پدیده‌ای بسیار زیبا و دیدنی است که هر سال در دوره‌های مختلف رخ می‌دهد. بارشهابی انواع مختلفی دارد که می توان به بارش شهابی برساوشی و جوزایی اشاره کرد.
اما آیا می‌دانید شهاب باران چیست و بارش شهابی چرا و چگونه اتفاق می افتد؟ علت اینکه هر ساله در زمان خاصی این پدیده اتفاق می افتد چیست؟ چرا برخی سال‌ها این شهاب باران شدیدتر است و تعداد شهاب‌های مشاهده‌شده زیاد می‌شود؟
بارش شهابی برساوشی چیست؟
تقریبا هر ۱۳۳ سال یک بار، دنباله‌دار سویفت تاتل با سرعتی بیش از ۱۵۰ برابر سرعت صوت وارد سامانه خورشیدی ما می‌شود. نتیجه این گذر، به جا گذاشتن دنباله‌ای از یخ و غبار در مسیر حرکت این دنباله‌دار است. در چند روز آینده، زمین در مسیر حرکت خود در مدارش، از میانه این توده یخ و غبار عبور می‌کند. حاصل آن پدیده زیبای بارش شهابی برساوشی است.
هر ساله در ماه مرداد، زمین با بقایای این دنباله‌دار برخورد دارد. بقایایی که هر ۱۳۳ سال یکبار، با عبور دنباله‌دار سویفت تاتل از نزدیکی خورشید، تقویت شده و به حجم آن افزوده می‌شود. آخرین عبور نزدیک به سال ۱۹۹۲ برمی‌گردد که طی آن میلیاردها میلیارد قطعه کوچک از دنباله‌دار جدا شده و در مدارش سرگردان شدند. اکثر این قطعات به کوچکی دانه‌های ماسه‌اند. اما این کوچکی باعث نمی‌شود تا نور درخشان حاصل از برخوردشان با جو زمین را بتوان نادیده گرفت. برخوردی با سرعت بیش از ۲۰۰ هزار کیلومتر که باعث تبدیل تمامی جرم این دانه‌های کوچک به انرژی (نور) می‌شود.
در این زمان، زمین از چگال‌ترین بخش این توده‌های یخ و غبار عبور می‌کند و بیشترین شانس برای دیدن شهاب‌های درخشان وجود خواهد داشت. برای لذت‌بردن از یک بارش شهابی، هیچ نیازی به داشتن تلسکوپ یا دوربین دوچشمی نیست. اما رفتن به مکانی با آسمانی بسیار تاریک، شانس شما را برای دیدن تعداد بیشتری شهاب بسیار افزایش می‌دهد. اگر به چنین مکانی دسترسی دارید، خودتان را برای دیدن ۵۰ تا ۱۰۰ شهاب در ساعت آماده کنید.
عوامل بازدارنده و شتاب دهنده
یکی از مسائلی که می تواند باعث کاهش دید بار شهابی شود، مزاحمت نور ماه است. زمانی ماه کاملست، نور شدیدش باعث کاهش شانس دیدن شهاب‌ها می‌شود. امسال نیز ماه تقریبا کامل است اما شما از زمان غروب ماه تا طلوع خورشید زمان دارید. کمتر پیش می‌آید که همه چیز کاملا بر وفق مراد باشد. بعضی موارد چون اغتشاشات بوجود آمده در ذرات دنباله‌دار و یا نزدیکی مدار زمین به محل تجمع ذرات باعث می‌شود که برخی سال‌ها بارش شهابی پربارتری را شاهد باشیم.
برخی سال‌ها همچون چهار سال پیش، تعداد شهاب‌های قابل مشاهده در یک ساعت به ۲۰۰ عدد نیز رسید. علت آن به بزرگترین همسایه سیاره‌ای ما برمی‌گردد. با اینکه مدار سیاره مشتری هیچگاه مثل زمین مدار دنباله‌دار سویفت تاتل را قطع نمی‌کند، اما جرم فوق‌العاده زیاد آن باعث اثرگذاری بر چگونگی توزیع ذرات دنباله‌دار در مدار خود می‌شود.
این اثرگذاری تقریبا هر ۱۱ سال یک بار، زمانی که مشتری به نزدیک‌ترین فاصله خود با ذرات دنباله‌دار می‌رسد، اتفاق می افتد. فاصله‌ای برابر با ۲۶۰ میلیون کیلومتر از آنها دارد. این فاصله هرچند بسیار زیاد به نظر می‌رسد، اما گرانش فوق‌العاده شدید مشتری می‌تواند مجموعه ذرات را مقداری به سمت خود بکشد. به این ترتیب، این مجموعه حدود ۱.۵ میلیون کیلومتر به زمین نزدیک‌تر می‌شود و بارش شهابی سال بعدش را به میزان زیادی چشم‌گیرتر می‌کند.
در سال‌های خاصی که زمین، مشتری و دنباله‌دار سویفت تاتل تقریبا در نزدیکی یکدیگر باشند، شاهد یک بارش شهابی بسیار خاص خواهیم بود. شهاب‌های مشاهده‌شده بسیار پرنورتر، نزدیک‌تر و با تعداد بسیار بالاتری خواهند بود.
در انتها
از زمان های قدیم تا به امروز تماشای آسمان و غرق شدن در عظمتش یکی از جذاب ترین جلوه های بصری در دنیای روزمره بوده اما برای تنوع هم که شده گویی، هستی هر از گاهی تردستی‌های خاص خودش را انجام می‌دهد و ما را باز هم با شوق بسیار به تماشای خودش دعوت می‌کند. خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی، شفق قطبی، شهاب باران و … اما در میان این‌ها شهاب باران مهمان وقت شناسی است که هر ساله چندین بار آسمان بالای سرمان را جذاب تر می‌کند.
منبع: اقامت ۲۴
