آرامش و نیایش در کلیسای سنت سرکیس تهران

از جاهای دیدنی تهران، کلیساهای آن هستند. تعداد کلیسا های تهران انگشت شمار است، اما معماری این بنا ها، اینقدر جذاب است که بازدیدکنندگان بسیاری را به سوی خود جذب می کنند. یکی از آن ها، کلیسا سنت سرکیس است.

این مکان از مهم ترین کلیساهای تهران است. سبک معماری کلیسا سنت سرکیس، ترکیبی از قرون وسطی و مدرن ارمنستان است. از نیمه دوم قرن بیستم میلادی، جمعیت ارمنی‌ها در تهران افزایش پیدا کرد و به همین دلیل محله ‌های ارمنی در این شهر ایجاد شد.

سنت سرکیس یا سرکیس مقدس، یکی از قدیسان کلیسای حواری ارمنی بود که اوایل قرن چهارم میلادی به عنوان  سردار ارتش روم خدمت می کرد. او به علت مسیحی بودن، مورد پیگرد قرار گرفت و به ارمنستان آمد. با توجه به این که پادشاه ارمنستان هم تحت نظارت امپراطوری روم بود، مجبور شد او را اخراج کند. پس از آن سنت سرکیس به ایران  و دربار شاپور دوم ساسانی آمد. اما بعد ها به او تهمت تبلیغ مسیحیت زده شد و به همین اتهام به قتل رسید.

این مکان، نبش خیابان شهید نجات اللهی (ویلا) و در خیابان کریم خان قرار دارد. اگر در تهران هستید و یا قصد سفر به به این شهر را دارید، می توانید برای بازدید به این کلیسا مراجعه کنید. برای رفتن به این کلیسا، اگر مسیحی نباشید، می توانید هر روز به جز شنبه و یکشنبه، ساعت ۱۰ صبح تا ۵ بعد از ظهر اقدام کنید.

برای رزرو هتل تهران، می توانید از سایت اقامت ۲۴ اقدام کنید.

کلیسای سنت سرکیس، نماد مسیحیت تهران

کلیسای سرکیس مقدس یا سنت سرکیس مقر خلیفه گری ارمنیان و از جاهای دیدنی تهران است که در سال ۱۳۴۹ تاسیس شد. هزینه ساخت این کلیسا را یکی از خیران ارمنی به نام «مارکار سرکیسیان» پرداخته است. پیش از ساخت آن، خلیفه ‌گری ارامنه تهران، کلیسای مریم مقدس بود. خلیفه‌ گری ارامنه تهران، یک مرجع دینی است که مسئول اداره امور ارمنی‌ های این شهر است. از کلیسای سرکیس مقدس، به عنوان نماد مسیحیت یاد می شود.

با ورود به کلیسا، اولین چیزی که توجه شما را جلب می کند، آرامش این مکان است. سمت چپ شما، محفظه ای قرار دارد که برای روشن کردن شمع، در نظر گرفته شده است. آوایی آرام و روحانی فضا را پر کرده و همه افراد، بدون سر و صدا روی نیمکت ها نشسته اند. کتاب هایی برای دعا، در محفظه ای که برای آن در نظر گرفته شده است، به زبان ارمنی قرار دارند. سقف ها و دیوار های نقاشی شده و شیشه های رنگی پنجره های بزرگ کلیسا، بخشی از زیبایی های این مکان است.

تاریخچه حضور ارامنه در ایران

ورود ارامنه به مرکز ایران، در اوایل قرن هفده میلادی اتفاق افتاد. در آن زمان شاه ‌عباس، پادشاه ایران بود و ارامنه را از شهر جلفا در کرانه رود ارس، به مناطق مرکزی کشور منتقل کرد.

ارمنیان از قومیت های مذهبی هستند که در سال ۱۶۰۴ میلادی، از ارمنستان به ایران کوچانده شدند. ارمنیان تاثیر قابل ملاحظه ای در فرهنگ و هنر ایرانی داشته‌ اند. ارمنیان در زمینه های معماری، موسیقی، سینما، نقاشی و تئاتر معاصر ایران تاثیر گذار بوده اند.

نسل ‌کشی ارامنه در امپراطوری عثمانی همزمان با دوران جنگ جهانی اول، توسط دولت عثمانی صورت گرفت. از این واقعه با عناوین دیگری مانند هولوکاست ارامنه، کشتار ارامنه و جنایت بزرگ هم یاد می شود که یکی از اولین نسل‌ کشی‌ های قرن بیستم بوده است. این عملیات با کشتار دسته جمعی و تبعید های اجباری انجام می شد و قربانیان آن تا یک و نیم میلیون نفر برآورد. علاوه بر دستگیری و اعدام تعدادی از آن ها، بخشی دیگر نیز تبعید شدند.

معماری کلیسای سرکیس مقدس

کلیسای سرکیس مقدس با طول ۳۶/۵ متر و عرض ۱۷/۸ متر بزرگ ترین کلیسای تهران است. معماری این مکان، تلفیقی از معماری قرون وسطی و عصر جدید ارمنستان است.

پلان این کلیسا مشابه پلان کلیسای بازیلیکا ساخته شده. بازیلیکا نامی است که برای کلیسا های مهم که شکل صلیب دارند، برگزیده می شود و کلیسای سرکیس، از داخل و خارج منطبق با آن است. این کلیسا مستطیلی با جهت طولی شرق به غرب است. کلیسای سنت سرکیس دارای امانت خانه هایی در دو طرف محراب، در سمت شرق ساختمان است. در غرب بنا هم راهروی ورودی اصلی قرار دارد. چیدمان این عناصر به گونه ای است که ساختمان از داخل هم پلانی به شکل صلیب دارد.

بخش های کلیسای سنت سرکیس

• ورودی کلیسا

ورودی اصلی و سردر آن، به سبک معماری کلیسا های سده ‌های چهارم و پنجم میلادی ارمنستان ساخته شده است. ورودی کلیسای سنت سرکیس در دیوار غربی بنا قرار گرفته اند. برای داخل شدن به آنجا از ورودی اصلی، راهرویی به پهنای محراب می بینید که بالای آن بالکنی قرار دارد جهت اجرای سرود های روحانی گروه کُر. ورودی اصلی و بزرگ تر است که در وسط دیوار غربی قرار دارد و دو ورودی کوچک تر در دو سمت شمالی و جنوبی بنا تعبیه شده است. این دو ورودی کوچک، عقب تر از ورودی اصلی و در زیر ‏برج های ناقوس کلیسا قرار دارند. قسمت بالای دیوار ضلع غربی، بر خلاف دیوار های دیگر نمایی شیشه ای با صلیب های بزرگ دارد. با توجه به این که این بنا، بر روی یک سکوی نسبتا کوتاه قرار دارد، در سمت غربی کلیسا، پله هایی هستند که جلوی در ورودی قرار دارند.

• فضای صحن کلیسا

سقف مرتفع این بنا،الهام گرفته از کلیسای مریم مقدس در شهرِ آنی ارمنستان است که در سال ۹۸۸ میلادی بنا شد و اکنون بر روی ‏خط مرزی ترکیه با ارمنستان قرار دارد.‏ سقف کلیسای سنت سرکیس بسیار مرتفع است و چون ستونی در زیر گنبد نیست، فضای صحن، وسیع تر به نظر می آید. به طور کلی صحن کلیسا دارای ۳ بخش است: بخش شرقی، غربی و میانی. بخش میانی از بخش های دیگر، پهن تر است. گنبد ۱۶ ضلعی آن، از این قسمت قابل مشاهده است.

• گنبد کلیسا

کلیسای سنت سرکیس به شیوه تک ناوی ساخته شده است. سازه های این چنینی اغلب کوچک و فاقد گنبد هستند در حالی که کلیسای سنت سرکیس، هم بزرگ است و هم گنبد دارد. در ‏این کلیسا با این که ستون های حامل قوس ندارد، برای انتقال وزن سقف و ‏گنبد، از نوعی تیر حمال، به نام شاه تیر استفاده شده است. در واقع ستون هایی که در کلیسا های گنبد دار قرار دارند به داخل دیوارها منتقل شده است و نحوه ای جدید از سوار کردن گنبد بر روی ساختمان ارائه شده است.

• ناقوسخانه ها

کلیسای سنت سرکیس دو ناقوسخانه دارد که در دو سمت راهروی ورودی غربی و بالای ساختمان، قرار دارد. این ناقوسخانه ها برج هایی هستند که پلان چهار گوش دارند و در انتهای آن ها گنبد هایی مانند گنبد اصلی کلیسا توجه ها را به خود جلب می کنند.

انتخاب محل ناقوسخانه ها، از کلیسای سرکیس مقدس شهر ایروان الهام گرفته است. زیر برج های ناقوسخانه ها و بالای ورودی ها، نورگیرهایی مشابه دیگر ‏نورگیرها به چشم می خورند که به سمت داخل باز می شوند.‏

• محراب و امانت خانه ها

محراب کلیسا، فضایی نیم دایره است و مطابق سنت کلیساهای ارمنی ها در سمت شرقی بنا قرار دارد. این فضا، مقداری بالاتر از کف صحن کلیسا است و یک نورگیر در آن قابل مشاهده است. در دو سوی محراب، امانت خانه هایی قرار دارند که هر کدام دارای نورگیر کوچکی هستند. این امانت خانه ها دارای دو ورودی هستند. یکی از ورودی های آن به داخل صحن کلیسا و دیگری به سمت محوطه خارجی است.

دیوارهای بالای محراب و اطراف آن با نقاشی‌های دیواری تزئین شده اند. موضوع نقاشی ها از کتاب مقدس، الهام گرفته شده است.

• یادمان نسل‌کشی ارمنیان

در محوطه بیرونی کلیسا، سازه ای از سنگ مرمر سفید مشاهده می شود. ۱۳ اردیبهشت سال ۱۳۵۲  مصادف با پنجاه و هشتمین سالگرد نسل ‌کشی ارمنیان، از این اثر رونمایی شد. بر روی پایه این سازه، کتیبه‌ ای قرار دارد که هم به خط نستعلیق و هم به زبان ارمنی نوشته شده: «یادبود شهدای ارامنه» و تاریخ «۲۴ آوریل ۱۹۱۵» که به زبان ارمنی حک شده است.

یادمان نسل ‌کشی ارامنه در کلیسای سنت سرکیس شامل چندین نشانه است. سه قطعه سنگ است که نماد باور دینی ارمنیان است و ملتی برای حفظ آن به قتلگاه رفت.

سنگ هایی با نقش صلیب، نماد رستاخیز مسیح و نشانه شهادت و خیزش هستند. نقش های دیگر بنای یادبود هم بیانگر آزادی ‌خواهی، پایداری، دینداری و ایمان هستند.

• آرامگاه اسقف آرداک مانوکیان

همچنین در کنار بنای یادبود نسل کشی ارامنه، آرامگاه اسقف آرداک مانوکیان، قرار دارد که خلیفه قبلی ارامنه تهران بوده است و در ۱۵ اکتبر ۱۹۹۹ در گذشت. جالب است بدانید که او در دانشگاه تهران زبان و ادبیات ارمنی تدریس می کرده است.

منبع: وبلاگ اقامت ۲۴