جنگل های هیرکانی ؛ موزه ی طبیعی، همسن دایناسورها

بله درست شنیدید. جنگل های هیرکانی در شمال ایران هم عمر دایناسورها هستند. جنگل های هیرکانی که به نوعی فسیل زنده هستند به مساحت ۵۵ هزار کیلومتر مربع در حاشیه جنوبی و جنوب غربی دریای خزر قرار گرفته اند. جنگل های هیرکانی یا همان جنگل های شمال خودمان متراکم ترین جنگل ایران و درجهان بی نظیرند.

جنگل های هیرکانی، فسیل های زنده

جنگل های هیرکانی در نوار شمالی کشور ایران در دنیا هیچ همتایی حتی در ابعاد بسیار کوچک هم ندارند. جنگل های هیرکانی از جمله جنگل های پهن برگ و سبز تابستانی به شمار می روند که در دنیا،  آن ها  را به نام کاسپینی – هیرکانی (Caspian Hyrcanian Mixed forests) می شناسند. قدمت جنگلهای هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیلهای زنده شهرت دارند و یک موزه طبیعی به شمار می روند.

جنگلهای هیرکانی  بین دو کشور ایران و آذربایجان مشترک هستند. امتداد جنگلهای هیرکانی از منطقه هیرکان در جمهوری آذربایجان شروع می شود و  تا استان گلستان در ایران ادامه دارد. ازآنجا که در امتداد دریاچه کاسپین (خزر) قرار دارد به آن جنگلهای کاسپینی – هیرکانی می گویند. جنگل‌های شمال ایران از آستارا شروع و تا دره گلیداغی بجنورد ادامه می‌یابد. جنگل های هیرکانی، از مازندران تا گیلان، گرگان و ارسباران قرار گرفته اند.

چهره متفاوتی از این جنگل‌ها نیز در آذربایجان شرقی و در منطقه ارسباران به چشم می‌خورد که به عقیده برخی کارشناسان مستقلا با نام جنگل‌های ارسباران در طبقه‌بندی جنگل‌های ایران یاد می‌شود. اقلیم شمال ایران در حقیقت یک اقلیم نیمه‌مدیترانه‌ای، دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است. میزان بارش سالانه در این منطقه، به طور متوسط ۱۰۰۰ میلی‌متر است که بیشترین آن در قسمت‌های غربی و کمترین آن در نواحی شرقی می‌بارد.

ثبت جهانی جنگل های هیرکانی

انتظار ها برای ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در لیست یونسکو به سر رسید. این جنگل ها با تایید کارشناسان  IUCN در چهل و سومین اجلاس یونسکو به عنوان دومین میراث طبیعی کشور ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.اینکه چرا جنگل‌های هیرکانی مورد توجه جهان قرار گرفته دلایل زیادی دارد. از قدمت این درختان بگیرید تا ویژگی‌های منحصر به فرد آن. درختان هیرکانی آنقدر کهنسال‌اند که برخی رویش آن‌ها را به زمان دایناسورها و دوره سوم زمین‌شناسی نسبت داده‌اند. این درختان در نقاط مختلف اروپا و سیبری قادر به زندگی نبودند؛ برعکس حاشیه دریای خزر بهترین جا برای زندگی آن‌ها شد.

اکوسیستم پویای جنگل های هیرکانی

جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند. به طوری که بیش از ۲۹۶ گونه پرنده و در حدود ۱۰۰ گونه پستاندار  و ۱۵۰ گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند. از گونه های پرندگان ساکن  در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب،  اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین،  قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد. از  گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد.

اهمیت جنگل های هیرکانی

اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست. این جنگلها  علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر آب، و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند. از بعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی  شمالی کشور  نیز، جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند.  به طوری که نوار شمالی کشور از محبوبترین سایتهای گردشگری ایران  به شمار می رود. ورود گردشگر به این خطه موجب درآمد  پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.

اما آنچه که امروز حیات این موزه زنده را تهدید می کند، بهره وری بی رویه از منابع چوب و قطع درختان برای ساخت و ساز و استفاده در صنایع چوب است که کمر به نابودی کهن ترین جنگل های جهان بسته است.

بازدید از جنگل های هیرکانی

برای بازدید از جنگل های هیرکانی راههای زیادی دارید. جنگل ابر یکی از این گزینه هاست که با رزرو هتل های شاهرود می توانید به آن دسترسی پیدا کنید. اقامت در هتل های چالوس برای دیدن این جنگل ها در مازندران راه دیگری است که می توانید انتخاب کنید. هتل های آمل و هتل های نوشهر هم در محدوده مازندران قرار دارند. برای دیدن جنگل های هیرکانی استان گلستان نیز هتل های گرگان در دسترس شما هستند.

منبع : اقامت۲۴