آداب و رسوم مردم قشم از نوروز صیاد تا آیین زار

جزیره قشم با آداب و رسوم کهن و فرهنگ غنی، یکی از مقاصد بی‌نظیر برای سفر و کشف ناشناخته‌های ایران است. در این جزیره سنت‌ها و مراسمی وجود دارند که قرن‌هاست توسط مردم حفظ شده و هر یک داستانی از گذشته‌های دور روایت می‌کنند.

طبیعی است که جزیره قشم با آن سابقه طولانی‌اش در تاریخ ایران، آداب و رسوم مخصوص به خود را نیز داشته باشد. آداب و رسوم مردم قشم ترکیب خوبی از مناسب‌های مذهبی و ملی را شکل می‌دهند که بیانگر سبک زندگی و قدمت طولانی جزیره است.

از آیین‌های مذهبی گرفته تا رسومات جذاب و جالب در جشن‌های عروسی، مردم قشم همواره به هویت فرهنگی خود پایبند بوده‌اند. اگر می‌خواهید با این فرهنگ و جاهای دیدنی قشم آشنا شوید، سفر به این جزیره شگفت‌انگیز را از دست ندهید.

جشن نوروز صیاد

جشن نوروز صیاد یکی از کهن‌ترین آداب و رسوم مردم قشم است که هر ساله در اواخر تیر یا اوایل مرداد برگزار می‌شود. این جشن به نشانه‌ پایان فصل صید ماهی و کوسه بوده و مردم بومی در این روز به دریا نمی‌روند و ماهی نمی‌خورند، چرا که اعتقاد دارند ماهی‌ها باید برای تخم‌گذاری در آرامش باشند.

از رسوم ویژه این روز جالب، پوشیدن لباس‌های سفید، رقص و آواز همراه با نواختن دهل است. افراد لباس‌های کهنه خود را به دریا می‌اندازند تا بدی‌ها و نحسی‌ها را از خود دور کنند. آب‌تنی در دریا نیز به نیت رفع بیماری‌ها و دور کردن شر از زندگی انجام می‌شود. مردم همچنین درختان و حیوانات خود را با خاک سرخ رنگ‌آمیزی می‌کنند.

یکی دیگر از رسوم مهم این آیین شکرگزاری، دعای لوبن است که توسط دعاخوانان برای ایمنی دام‌ها از حمله‌ حیوانات وحشی خوانده می‌شود. این دعا تنها توسط افراد خاصی صورت می‌گیرد و هرچند وقت یک‌بار آن‌را به دیگران نیز آموزش می‌دهد. جشن نوروز صیاد نمادی از همبستگی، احترام به طبیعت و سنت‌های دیرینه مردم جزیره قشم است.

جشن میگو

جشن میگو یکی از مراسم‌های شکرگزاری مهم مردم قشم است که به پاس فراوانی نعمت دریا در پایان فصل صیادی برگزار می‌شود. این جشن که معمولا در اواخر فصل صید برگزار می‌گردد، فرصتی برای قدردانی از خداوند به دلیل وفور میگو و دیگر آبزیان است.

در این مراسم بومیان با برپایی نمایشگاه‌هایی از آبزیان تاکسیدرمی‌شده (حفظ آبزیان پس از مرگ برای مدت زمان طولانی توسط پر کردن بدنشان با مواد خاصی که جلوی تجزیه شدن را می‌گیرد.)، فروش انواع ماهی و میگوهای بسته‌بندی‌شده و تازه و همچنین عرضه غذاهای دریایی محلی، این روز را جشن می‌گیرند.

صنایع‌دستی محلی نیز در غرفه‌هایی به نمایش گذاشته می‌شود. هدف اصلی این فرهنگ مردم قشم علاوه‌بر شکرگزاری، تقویت همبستگی و ترویج فرهنگ بومی میان ساکنین و گردشگران است.

مراسم زنبیل گردانی

مراسم زنبیل گردانی یکی دیگر از آداب و رسوم جزیره قشم است و برای کودکانی که تا بعد از دو سالگی هنوز قادر به راه رفتن نیستند، برگزار می‌شود. در این مراسم کودک را در زنبیلی ساخته شده از برگ و چوب نخل خرما می‌گذارند. کودکان و بزرگترها زنبیل را در دست گرفته و همراه با خواندن اشعار و دعاهای مخصوص، کودک را به خانه‌های چندین همسایه می‌برند تا همسایه‌ها برای او دعا کنند.

به باور مردم، دل پاک کودکان و دعاهای همسایه‌ها می‌تواند به راه افتادن کودک کمک کرده و موثر باشد. این مراسم با انرژی مثبت، شعرخوانی سنتی و پذیرایی از شرکت‌کنندگان با شکلات همراه است و به نوعی جشن برای نوپایی کودک محسوب می‌شود.

جشن نخل و خرما

جشن نخل و خرما در جزیره قشم که به مدت یک هفته و هرساله برگزار شده، به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای محلی شناخته می‌شود. در این جشن انواع خرماها مانند پیارم، خنضیری و خاصویی به فروش می‌رسند و فرآورده‌های مختلف خرما مثل شیره، مربا و بیسکوییت نیز عرضه می‌شوند. همچنین، محصولات دستی ساخته شده از برگ و شاخه نخل، ازجمله جارو، دمپایی و سبد در این جشن به نمایش درمی‌آیند.

این جشن که در قلب نخلستان‌های قشم برگزار می‌شود، فرصتی برای آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم مردم قشم و لذت بردن از موسیقی‌های زنده و بازی‌های سنتی است. با توجه به وابستگی اقتصادی مردم قشم به نخلستان‌ها، این جشن اهمیت زیادی در تقویت اقتصاد محلی دارد. این جشن تجربه‌ای منحصربه‌فرد از فرهنگ قشم و خوراکی‌های محلی آن‌را به گردشگران ارائه می‌دهد.

مراسم مولودی خوانی

مولودی خوانی یکی از مهم‌ترین آداب و رسوم مردم قشم است که چهار بار در سال برگزار می‌شود. این مراسم در روزهای معراج پیامبر (۲۷ رجب)، عید فطر، عید قربان و ولادت حضرت محمد (ص) وجود دارد و از ساعت ۸ عصر تا ۱۱ شب در مساجد قشم برگزار می‌شود. در این مراسم مردم ازجمله مردان، زنان و کودکان، دور هم جمع می‌شوند و با همکاری یک مولودی‌خوان به مدح پیامبر و ائمه اطهار می‌پردازند.

در این شب‌ها مساجد با شمع‌ها روشن شده و گلاب پاشیده می‌شود. این مراسم نه تنها برای تجلیل از مناسبت‌های مذهبی است، بلکه فرصتی برای تقویت پیوندهای اجتماعی و خانوادگی نیز به شمار می‌رود. اگر به قشم سفر کنید و در زمان برگزاری این مراسم‌ها باشید، می‌توانید از تجربه این جشن‌های مذهبی لذت ببرید.

آیین زار

آیین زار یکی از جالب‌ترین آداب و رسوم قشم است که ریشه در سنت‌های بومی آفریقا دارد. در این مراسم که اغلب در روزهای چهارشنبه برگزار می‌شود، به باور مردم محلی بادهای سحرآمیز به نام (باد زار) می‌توانند موجب بیماری‌های سخت و لاعلاج مانند افسردگی و سردرد شوند. برای درمان این بیماری‌ها باید مراسم جن‌گیری ویژه‌ای صورت بگیرد تا جن‌ها را از بدن افراد خارج کنند.

بابا زارها و ماما زارها که مسئول برگزاری مراسم هستند، با نواختن دهل و آتش زدن موی بز، جن را از بدن بیمار خارج می‌کنند. شرکت‌کنندگان در این آیین باید لباس‌های تمیز و خوشبو به تن کرده و در طول مراسم سکوت کنند. این مراسم با اعلام قبلی به مردم اطلاع‌رسانی می‌شود و در آن عطر و لباس‌های تمیز از ضروریات هستند. در آخر، مراسم با خواندن آوازهای محلی و نواختن موسیقی به پایان می‌رسد.

آیین زار به عنوان بخشی از آداب و رسوم قشم، نمادی از اعتقادات و فرهنگ‌های خاص این منطقه است که با ترکیب سنت‌های باستانی و باورهای محلی برگزار می‌شود.

مراسم قبله دعا

مراسم قبله دعا یکی از آداب و رسوم مردم جزیره قشم بوده که در زمان کمبود باران و خشکسالی برگزار می‌شود. این مراسم به ویژه زمانی که چاه‌ها و قنات‌ها در حال خشک شدن هستند، اهمیت پیدا می‌کند. مردم قشم در این جشن دو روزه با هدف طلب باران در بخش‌های مختلف جزیره و مخصوصا در کنار درخت کنار جمع می‌شوند و دعا می‌خوانند.

در این مراسم که به رهبری امام جمعه برگزار می‌شود، اهالی دو روز روزه گرفته و قرآن می‌خوانند. همچنین غذا پخته و بین فقرا پخش می‌کنند و مقداری از آن‌را نیز در کنار درخت کُنار برای حیوانات می‌ریزند. جشن قبله دعا در چند نقطه از قشم ازجمله درخت کُنار در جنوب جزیره، روستای کابلی در غرب و یک روستای دیگر در جنوب برگزار می‌شود. در کنار درخت کنار، مردم مراقبند که در طول مراسم به این درخت پشت نکنند و از خدا می‌خواهند که باران را بر آن‌ها نازل کند.

مراسم قبله دعا بخشی از آداب و رسوم مردم جزیره قشم است که با برگزاری این مراسم، امید به بارش باران و افزایش آب در منطقه دارند.

مراسم جهیزیه و عروسی

در فرهنگ مردم قشم، مراسم جهیزیه و عروسی با ویژگی‌های خاصی برگزار می‌شود. برخلاف دیگر مناطق ایران، در قشم خرید تمام جهیزیه برعهده داماد است و عروس هیچ وسیله‌ای را به خانه داماد نمی‌آورد. سفره عقد معمولا در این مراسم پهن نمی‌شود و زنان خانواده داماد به مدت چند روز قبل از عروسی به خانه عروس می‌روند و برای او پارچه و طلا می‌آورند.

مراسم عروسی در قشم به‌ صورت جداگانه در خانه‌های عروس و داماد برگزار می‌شود و تمام هزینه‌ها برعهده داماد است. مهمانان با غذای محلی (هواری- این غذا ترکیبی از میگو و عدس سرخ شده است که با برنج سرو می‌شود. درحالی که ظاهر هواری شبیه به پلو میگو است، طعم آن به دلیل وجود عدس پخته ‌شده، تفاوت قابل توجهی با پلو میگو دارد.) پذیرایی شده و شام در خانه‌های عروس و داماد برگزار می‌شود.

عروس در طول مراسم در اتاقی جداگانه آرایش می‌کند تا پس از شام، داماد به خانه آن‌ها برود و به حجله (اتاق تزئین‌ شده با امکانات رفاهی) منتقل شود. پس از ورود عروس و داماد به حجله، تا سه روز هیچ کس حق دیدن آن‌ها را ندارد. این آداب و رسوم بخشی از سنت‌های منحصربه‌فرد مردم جزیره قشم است.

حنابندان

در جزیره قشم، مراسم حنابندان یکی از آیین‌های سنتی و ویژه قبل از عروسی است. این مراسم دو روز قبل از عروسی برگزار می‌شود و شامل طراحی با حنا بر روی دست‌ها، پاها و شانه‌های عروس است. این‌کار به دقت و زمان زیادی نیاز دارد و از چند روز پیش شروع می‌شود. در این مدت عروس خانم از دید داماد پنهان است.

در روز حنابندان عروس طبق رسم و رسوم با لباسی سبز و بلند در مراسم حاضر می‌شود و خانواده داماد هدایا که شامل لباس و کفش و… است را به او می‌آورند. از زمان حنابندان تا روز عروسی عروس تنها با نزدیکانش ارتباط دارد و حتی برای کارهای شخصی هم از آنها کمک می‌گیرد. مراسم عروسی هم که به‌ طور جداگانه در خانه‌های عروس و داماد برگزار می‌شود.

مراسم عید قربان

مراسم عید قربان در قشم به‌ عنوان یکی دیگر از مهم‌ترین عیدهای مذهبی در میان مسلمانان، اهمیت زیادی دارد. در این روز ویژه، مردم قشم صبح زود از خواب بیدار شده و به قبرستان محلی می‌روند. پس از انجام غسل، به مسجد می‌روند تا نماز عید را به‌جا آورده و تکبیر بگویند. آداب و رسوم مردم قشم در این روز شامل تلاش برای رفع اختلافات و کینه‌ها نیز می‌شود، چرا که این روز فرصتی برای تجدید روابط و صلح میان افراد است.

جشن عید قربان در قشم با دید و بازدید از خانواده‌ها و دوستان ادامه پیدا می‌کند و این مراسم به مدت سه روز پس از عید ادامه دارد. این سنت‌ها بخشی از آداب و رسوم مردم جزیره قشم را تشکیل می‌دهند و به تأسیس و تقویت پیوندهای اجتماعی و خانوادگی کمک می‌کنند.

مراسم هفت شبی

مراسم هفت شبی در جزیره قشم به ‌عنوان یکی از آداب و رسوم مهم پس از عروسی برگزار می‌شود. این مراسم به ‌طور معمول هفت روز پس از عروسی صورت می‌گیرد و عروس موظف است به خانه خانواده داماد برود تا احترام خود را به بزرگ‌ترها ادا کند. اگر خانه داماد آماده نباشد، عروس و داماد تا آماده شدن منزل در خانه عروس باقی می‌مانند و این موضوع کاملاً طبیعی است. در برخی خانواده‌ها، عروس و داماد ممکن است به خانه پدر داماد نقل مکان کنند.

این مراسم فرصتی برای عروس و داماد است تا با خانواده داماد ارتباط برقرار کرده و به رسم احترام، نزد آن‌ها بروند. درواقع مراسم هفت شبی بخشی از سنت‌های ازدواج در قشم بوده که نشان‌دهنده اهمیت احترام به بزرگ‌ترها و هماهنگی میان خانواده‌های عروس و داماد در فرهنگ محلی است.

چطور به قشم سفر کنیم؟

برای سفر به قشم می‌توانید از گزینه‌های مختلفی مانند هواپیما، ماشین شخصی، قطار و اتوبوس استفاده کنید. برای دسترسی سریع، هواپیما میان آنها بهترین انتخاب است که پروازهای مستقیم به فرودگاه قشم دارد. اگر ترجیح می‌دهید سفر جاده‌ای را تجربه کنید، می‌توانید با ماشین شخصی به بندرعباس بروید و از آنجا با کشتی مسافربری به قشم بروید.

همچنین، سفر با قطار و اتوبوس به بندرعباس نیز امکان‌پذیر است که دوباره از آنجا با کشتی به قشم منتقل می‌شوید. برای راحتی بیشتر هم می‌توانید از تور قشم استفاده کنید که تمامی خدمات سفر به قشم را شامل می‌شود و راحتی را به ارمغان می‌آورد.

در جزیره قشم کجا اقامت کنیم؟

برای اقامت در جزیره قشم، گزینه‌های متنوعی از هتل‌ها وجود دارد که می‌توانید براساس بودجه و نیازهای خود یکی را انتخاب کنید. هتل‌های قشم از امکانات مختلفی برخوردارند، از هتل‌های لوکس با خدمات کامل گرفته تا هتل‌های اقتصادی با امکانات پایه و شما با توجه به موقعیت جغرافیایی و نزدیک بودن به جاذبه‌های گردشگری، می‌توانید هتلی را انتخاب کنید که بهترین گزینه برایتان باشد.

همچنین، بسیاری از هتل‌ها در جزیره قشم امکانات رفاهی مانند استخر، رستوران و دسترسی به اینترنت و… را فراهم می‌کنند. برای انتخاب مناسب‌ترین هتل قشم، بررسی نظرات مسافران و مقایسه قیمت‌های آنها می‌تواند بسیار مفید باشد.

فرهنگ زیبای مردم قشم؛ بازتابی از گذشته‌های دور جزیره

آداب و رسوم مردم قشم نشان‌دهنده‌ فرهنگ خاص و سنت‌های منحصربه‌فردی بوده که از گذشته‌های دور تا به امروز باقی مانده است. از مراسمات سنتی گرفته تا آیین‌های مذهبی، همه این‌ها ریشه در باورها و ارزش‌های مردم این منطقه دارند.

این رسوم نه تنها به زندگی اجتماعی مردم انسجام می‌بخشند، بلکه پیوند عمیقی بین گذشته و حال ایجاد می‌کنند. اگر قصد دارید با این فرهنگ غنی از نزدیک آشنا شوید، می‌توانید از طریق سایت اقامت ۲۴ هتل و محل اقامت خود را به راحتی رزرو کنید و اطلاعات زیادی را درباره جزیره قشم به دست بیاورید.

سؤالات متداول