قلعه پرتغالی‌ ها چابهار، خانه‌ی نگهبانان دریا

چابهار، قطب گردشگری استان سیستان و بلوچستان است. قلعه پرتغالی‌ ها چابهار در روستایی با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان به نام تیس به چشم می‌خورد. قلعه پرتغالی‌ها فقط در یک شهر از ایران وجود ندارد و در مناطق دیگری مثل قلعه پرتغالی های قشم و هم‌چنین لارک، بندر کنگ و کیش هم ساخته شده است. در این مطلب ما قصد داریم به قلعه پرتغالی‌ها از جاذبه های گردشگری چابهار بپردازیم. به علت قرار گرفتن این قلعه در روستای تیس، از قلعه‌ی پرتغالی‌ها به نام قلعه تیس چابهار هم یاد می‌شود. نام این قلعه یادآور دوران اشغال مناطق جنوبی کشور به دست پرتغالی‌ها است. در ادامه مهم‌ترین اطلاعات درباره‌ی این قلعه را با هم مرور خواهیم کرد.

قلعه پرتغالی‌ ها چابهار کجاست؟

خوشبختانه این قلعه فاصله‌ی زیادی از چابهار ندارد. قلعه‌ی پرتغالی‌ها در پنج کیلومتری شمال غربی چابهار بنا شده است. این بنا در روستای تیس قرار دارد.

آدرس: استان سیستان و بلوچستان، چابهار، روستای تیس، قلعه‌ی پرتغالی‌ها

چگونه به قلعه‌ی پرتغالی‌ها برویم؟

برای رسیدن به این موقعیت ابتدا خود را به بخش شمال غربی چابهار برسانید. پس از طی‌کردن سیزده کیلومتر در جاده‌ی چابهار- تیس، به این قلعه‌ی قدیمی خواهید رسید. خودروی شخصی یا خودروی کرایه‌ای از بهترین گزینه‌ها برای بازدید از این محل هستند که با رانندگی سی دقیقه‌ای میسر می‌شود. این بنا در ارتفاع قرار دارد و به همین دلیل برای رسیدن به قله لازم است مقدار کمی کوهنوردی سبک انجام بدهید. البته برخی از خودرو‌ها می‌توانند این فاصله را طی کنند ولی اغلب گردشگران با پای پیاده خود را به این مکان می‌رسانند. پس از رسیدن به نزدیکی قلعه، کودکان بلوچ را خواهید دید که برای ارائه‌ی اطلاعات درباره‌ی این بنای تاریخی در محل حاضر هستند.

اطلاعات بازدید از قلعه پرتغالی‌های چابهار

• بقایای قلعه‌ی پرتغالی‌ها را می‌توانید کاملا رایگان در دل کوه تماشا کنید.
•  محدودیت زمانی نیز برای بازدید از قلعه وجود ندارد.
• تور‌های گردشگری در گشت‌های خود به سمت این قلعه‌ی تاریخی، جاذبه‌های گردشگری دیگری را به بازدیدکنندگان معرفی می‌کنند. 

معرفی قلعه پرتغالی‌ ها چابهار

خوشبختانه این بنای تاریخی به ثبت ملی رسیده است. البته جای تاسف دارد که بگوییم برای حفظ این قلعه توجه کافی نشده است. در ساخت این قلعه تزئینات متنوعی مانند سنگ، گچ، آجر و ساروج به کار رفته که شما را به سبک معماری زمان‌های دور می‌برد. توانایی دیده‌بانی کامل اطراف، دسترسی سخت برای مهاجمان و استحکام عالی این بنا در گذشته باعث شد تا این قلعه یک منطقه‌ی استراتژیک به حساب بیاید. 

تاریخچه‌ی قلعه تیس چابهار

همانطور که از نام قلعه پرتغالی‌ ها چابهار پیداست، مهم‌ترین دوره‌ی برای بررسی این قلعه مربوط به زمان استعمار پرتغالی‌ها است. پرتغالی‌ها در  زمان سلطه‌ی خود به مناطق جنوبی کشور از این قلعه برای آگاهی از حملات ایرانیان و شورش محلیان استفاده می‌کردند.

نقل است که قلعه پرتغالی‌ها چابهار در زمان حمله‌ی پرتغالی‌ها به کشور ساخته نشده و قدمت آن به زمان حکومت پارس‌ها باز می‌گردد. قلعه تیس در آن زمان قلعه‌ای با کاربری دفاعی بوده است و از این قلعه به عنوان مرکز دوم نیروی دریایی هخامنشیان یاد می‌شده. ادعا می‌شود آرتمیس که نخستین دریاسالار زن در تمام جهان شناخته می‌شود، در زمان خشایارشاه، پنج ناو ایران را در تیس مستقر نموده و سپس اقدام به حمله کرده است. این وقایع در نبرد سالامیس روی داده‌اند.

طبق این اطلاعات، قلعه‌ی تیس در زمان پرتغالی‌ها ساخته نشده و تنها به تصرف نظامیان پرتغالی درآمده است. به هر حال به دلیل موقعیت سوق الجیشی مناسب قلعه در زمان هخامنشیان و هجوم پرتغالی‌ها از این قلعه به منظور اهداف دفاعی استفاده می‌شده. اهمیت بالای این قلعه حاکمان هر دوره را مجاب کرده که آن را مرمت و بازسازی بکنند. به همین دلیل پس از مدتی آثاری از معماری چند دوره‌ی تاریخی در این قلعه نمایان شده است. شاید همین مساله تشخیص زمان ساخت قلعه پرتغالی‌ ها چابهار را سخت کرده است.

کاربرد قلعه تیس چابهار در زمان گذشته

موقعیت جغرافیایی قلعه‌ پرتغالی‌های چابهار باعث می‌شد که از این بنا برای دیده‌بانی استفاده شود. دو مناره‌ی ساخته شده روی قلعه حکم برج دیده‌بانی را داشته است که البته امروزه بقایای ناچیزی از این مناره‌ها قابل مشاهده هستند. دیده‌بان مستقر در مناره‌های قلعه پرتغالی‌ ها چابهار اشراف کاملی به خلیج دهانه‌ی تیس داشته. لازم به ذکر است که دیده‌بان‌ها قادر بودند فاصله‌ی زیادی از دریا را از درون این مناره تماشا کنند.

معماری قلعه پرتغالی‌ ها چابهار

قلعه تیس چابهار معماری مشابه با معماری زمان صفویه دارد. دقیق‌تر این است که بگوییم این قلعه چیزی در حدود دو هزار سال پیش به بهره‌برداری رسید. سنگ، گچ، آجر و ساروج از مصالح استفاده‌شده در ساخت قلعه پرتغالی‌ ها چابهار هستند که برای تزئینات خارجی، آجر و سنگ را به کار برده‌اند. آجرچینی و تزئیناتی که در بخش خارجی مناره‌ها به کار رفته است، شباهت زیادی به تزئینات سازه‌ها در زمان سلجوقی دارد. 

سقف قلعه پرتغالی‌ ها چابهار پوشیده شده از چوب‌هایی هستند که مانند آن‌ها را نمی‌توان در مناطق اطراف چابهار پیدا کرد به طوری که گمان می‌رود سازندگان این چوب‌ها را از اقلیم دیگری به این منطقه آورده‌اند. قلعه‌ی نام برده شده را به جهت کارایی بیشتر روی بلندی‌های کوه ساخته‌اند. معماری این قلعه شباهت درخور توجهی به کاروانسرای شاه عباسی در دوره‌ی صفویه دارد. لازم به ذکر است که این بنا در دوره‌های صفویه و قاجار مرمت شد و در نتیجه‌ی این مرمت‌ها سبک معماری اولیه‌ی قلعه نیز دستخوش تغییراتی قرار گرفت.

اهمیت بازدید از قلعه تیس چابهار

متاسفانه گذر زمان و عدم رسیدگی‌های مورد نیاز باعث تخریب این بنای تاریخی شده است. نمی‌توان پیشبینی کرد که آخرین بازمانده‌های این بنای باشکوه تا چه زمانی دوام می‌آورند. به همین دلیل بهتر است فرصت بازدید از قلعه پرتغالی‌ها چابهار را از دست نداد. از طرفی با بازدید از این مکان می‌توان با یک تیر چند هدف را نشانه گرفت. تعداد زیادی از جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی در کنار این قلعه قرار دارند. بنابراین در یک گشت نیم‌روزی به این منطقه می‌توان از بسیاری از زیبایی‌های طبیعی و تماشای ‌سازه‌های تاریخی بهره‌مند شد.

صنایع دستی قلعه پرتغالی‌های چابهار

زنان و دختران ساکن روستای تیس از ماهر‌ترین سوزن دوزان مناطق جنوبی هستند. در واقع می‌توان گفت سوزن دوزی کسب‌و‌کار رایج زنان و دختران این منطقه است. به نظر می‌رسد در سفر به روستای تیس علاوه بر بازدید از قلعه پرتغالی‌ها می‌توان از هنر و فرهنگ اهالی تیس نیز بهره‌مند شد. تهیه‌ی صنایع دستی سوزن دوزی شده یکی دیگر از هدف‌های جذاب گردشگران برای بازدید از این منطقه است.

جاهای دیدنی نزدیک به قلعه پرتغالی‌ ها چابهار

بازدید از قلعه‌ی پرتغالی‌ها به دلیل بقایای کم بازمانده از این قلعه نیازمند صرف زمان زیادی نیست. بنابراین می‌توانید باقی زمان خود را مشغول بازدید از سایر جاذبه‌های نزدیک به قلعه باشید. برخی از این جاذبه‌ها را در ادامه به شما معرفی می‌کنیم.

• بندر و اسکله‌ی تیس
• قبرستان جن
• غارهای سه گانه بان مسیتی
• منزل دلوشی
• باغ طبیعی روستای تیس
• تله کابین
• کوه‌های تیس
•  مسجد جامع تیس

رستوران‌های نزدیک به قلعه تیس چابهار

بازدید از اماکن تفریحی گردشگری متعدد نیاز به کسب انرژی فراوانی دارد. صرف غذا در کنار هم‌سفران، انرژی مورد نیاز برای ادامه‌ی بازدید‌ها را در اختیار شما عزیزان قرار می‌دهد. بررسی کنید و ببینید کدام یک از رستوران‌ های چابهار در لیست زیر را برای صرف غذا انتخاب می‌کنید.

• رستوران دریا
• رستوران لانج
• رستوران باغ لیپار
• رستوران کریم خان
• رستوران شیش محل
• رستوران ساحلی خلیج

هتل‌های اطراف قلعه پرتغالی‌ ها چابهار

قلعه پرتغالی‌ ها چابهار همان‌طور که گفته شد در روستا قرار گرفته پس نمی‌توان از آن انتظار داشت هتلی داشته باشد اما خوشبختانه هتل‌ های چابهار کار شما را برای اقامت راحت کرده است. هتل‌ های چابهار در نزدیکی قلعه پرتغالی‌ها را می‌توانید از لیست زیر با امکانات و قیمت مناسب پیدا کنید. 

• هتل پنج‌ ستاره لیپار
• هتل چهار ستاره لاله
• هتل چهار ستاره فردوس
• هتل چهار ستاره شاهان
• هتل سه ستاره آذین
• هتل دو ستاره سپیده
• هتل آپارتمان رز مکران
• هتل آپارتمان گراناز
• هتل آپارتمان شوهاز

سخن پایانی

خوب است بازدید از قلعه‌ی پرتغالی‌ ها چابهار به دلیل اهمیت تاریخی این قلعه در برنامه‌ی مسافران چابهار باشد. این قلعه فاصله‌ی زیادی تا چابهار ندارد و دسترسی به آن آسان است. نزدیک بودن قلعه به مکان‌هایی همچون بندر و اسکله تیس گردشگران زیادی را به سمت آن روانه می‌کند. هرچند چیز زیادی از بافت این قلعه باقی نمانده است. شما نیز می‌توانید با رزرو هتل چابهار از بازدید از قلعه‌ی پرتغالی‌ها و جاذبه‌های اطراف آن نهایت لذت را ببرید.