پل سفید اهواز، نخستین پل معلق ایران

اهواز یکی از شهرهای ایران است که در طی دوران های مختلف، شاهد وقایع و اتفاق های بسیاری بوده، از این رو این شهر آثار به جای مانده از دوره های گوناگونی دارد که همین آثار به جای مانده از تاریخ، این شهر را به یکی از مقاصد گردشگری در ایران بدل ساخته است.

یکی از این آثار که در اهواز همواره خود نمایی کرده و همچنان مانند سال های پیشین استوار و پا برجا مانده است، پل سفید اهواز است.

با وبلاگ اقامت ۲۴ در آشنایی با این پل شگفت انگیز و داستان های آن همراه باشید.

اهواز دارای دو بخش شرقی و غربی است که مرکز شهر، بافت قدیمی و بیشتر کارخانه‌ها و اداره‌ های وابسته به نفت و فولاد در بخش شرقی قرار دارد. بخش غربی مسکونی ‌تر بوده و پل معلق، این دو بخش شرقی و غربی اهواز را به‌ هم وصل کرده است. امتداد خیابان طالقانی و میدان شهدا در شرق اهواز، با وجود پل سفید به امانیه، فلکه فرمانداری و بیمارستان رازی در غرب رودخانه کارون وصل می ‌شوند.

تاریخ انعقاد قرارداد و ساخت پل معلق اهواز معروف به پل سفید، که امروزه نماد و مظهر زیبایی اهواز به شمار می آید، به تنها کمتر از ۵۰ سال از ساخت پل بروکلین، اولین پل فلزی جهان بر می گردد.

قرارداد ۱۲ بندی احداث پل سفید، میان میرزا علی خان منصور، وزیر طرق و شوارع وقت ایران و اسکار ایندال، نماینده شرکت سوئدی سونسکانترپر پولاکت (سنتاب) در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۱۳، منعقد گردید.

در اوایل مهر ماه سال ۱۳۱۳، موقعیت خط وسط پل بر روی رود کارون تعیین و تا تیر ماه سال ۱۳۱۴، هر هفت پایه آن، پی ریزی شد؛ قطعات فلزی پل که در کارخانه (مولارک استاد) سوئد ساخته شده بودند به هم متصل شد و سپس در روز ۱۸ مرداد ۱۳۱۴ اولین قطعه پل فلزی اهواز به بالا کشیده شد.

در ۱۲ مرداد ۱۳۱۵ بتون ریزی سرتاسر پل به پایان رسید و در ۱۵ مرداد آسفالت روی پل آغاز شد . ده روز بعد ضمن شروع سیم کشی برق جهت روشنایی پل از سوی شرکت سنتاب، اعلام شد که پل اهواز چهارده روز بعد افتتاح خواهد شد.

آزمایش پل چهار ساعت و نیم به درازا کشید و سرانجام در ۳۰ شهریور سال ۱۳۱۵ پل اهواز تحویل داده شده و در تاریخ ۱۵ آبان ماه ۱۳۱۵ افتتاح گردید.

پل تمام فلزی سفید با دو پیاده رو, دارای دو دهانه بزرگ به طول های ۱۳۶ و ۱۳۰ متر و سه دهانه میانی ۴۹ متری و دو دهانه کناری به طول های ۱۲و ۲۰ متر است و تمامی قطعات آن توسط پیچ و مهره  به هم متصل شده اند. این پل بر روی پایه بتنی قرار دارد که درگذشته جهت عبور و مرور  درشکه و وسایل نقلیه سبک, انسان و احشام و … مورد استفاده قرار می گرفت. در حال حاضر این پل جهت عبور عابران و وسایل نقلیه به صورت یک طرفه مورد استفاده قرار می گیرد. در تابستان سال ۱۳۸۹ عملیات بازسازی و مرمت این پل در دستور کار قرار گرفت و همچنین تجهیزات مورد نیاز برای نورپردازی پل سفید با حمایت مالی بانک ملی از کشور ایتالیا تهیه شد.

پل سفید اهواز چهارمین پل معلق دنیا و نخستین پل معلق ایران بوده و یکی از ۸ پلی است که بر روی رود کارون در شهر اهواز احداث شده و دو پاره‌ شهر را به ‌هم متصل می ‌کند. این اثر در سال ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۴۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

در خصوص ساخت این پل داستان هایی جالب وجود دارد. نقل می کنند که مهندسی آلمانی، ساختن ساختمان این پل را به اتفاق همسر مهندس خود آغاز کرد و کار را تا مرحله سوار کردن یکی از هلالی‌ها با موفقیت انجام داد. آن مهندس آلمانی بیشتر از ۸۰ سال پیش و قبل از شروع جنگ جهانی دوم در ایران ساکن شده بود و می‌خواست با اجرای این سازه، فناوری آلمانی را به رخ همه بکشد.

در آن زمان، انگلیسی‌ها حضور پررنگی در منطقه نفت خیز جنوب داشتند. انگلیسی‌های حاکم بر شرکت نفت، لوازم مورد نیاز را در اختیار سازنده پل گذاشته که از جمله آنها جرثقیلی است که با آن هلالی اول را بالا کشیده و جایگذاری کرده بودند.

پس از اجرای هلالی اول پل، انگلیسی ها این جرثقیل را از سازنده طلب کردند و این عمل باعث دق مرگ شدن مهندس آلمانی شد. چندی بعد، همسر مهندس آلمانی، هلال دوم را با ابتدایی‌ترین وسایل ممکن و با به کار گرفتن چند دوبه به جای جرثقیل، سر جای خود نشاند و پل را آماده تحویل و بهره‌برداری ساخت.

بعضی از پدربزرگان اهوازی حکایت جالبی در مورد این پل نقل می کنند و می گویند : تعدادی از کارگران در هنگام ساخت پل، طعمه کوسه شده اند. البته این تنها یک داستان محلی است و به صورت مکتوب چیزی از این واقعه در هیچ منبعی به چشم نمی خورد.

نکته جالب دیگر در خصوص این پل، نام های بسیاری است که بر روی آن گذاشته اند و هر کسی آن را با نامی می خواند. برخی این پل را به دلیل رنگ سفید آن با نام پل سفید خوانده و برخی نیز به واسطه وجود قوس ها، آن را با عنوان پل هلالی می شناسند. همچنین افرادی به سبب معلق بودنش، به آن پل معلق نیز می گویند.

می توان گفت در سال های قبل، کاربری این پل تنها برای رد شدن و وصل کردن دو سوی رودخانه کارون به یکدیگر نبوده و مردم اهواز از آن برای تفریح نیز استفاده می کردند، به نوعی که بالا رفتن از هلالی های آن، یکی از تفریحات مردم شهر به شمار می آمد.

منبع : وبلاگ اقامت ۲۴