پل خواجو

پل خواجو یکی از پل های تاریخی شهر و از معروف ترین جاهای دیدنی اصفهان بوده که در شرق سی و سه پل، بر روی رود زاینده رود واقع شده است. این پل در انتهاى خیابان کمال اسماعیل اصفهانى و انتهاى خیابان خواجو، واقع شده است. طبق گفته باستان شناسان، پل خواجو بر روی پلی که پیش از این وجود داشته و خراب و ویران شده بود، بنا شده است. این پل که در دوره صفویه یکی از زیباترین پل های جهان به شمار می رفت، به دستور شاه عباس دوم، در سال ۱۰۶۰ قمری ساخته شد. طول این پل ۱۳۳متر بوده و عرض آن نیز به ۱۲متر می رسد که همراه با تزئینات و کاشیکاری فراوان، از آثار بسیار ممتاز شهر اصفهان به حساب می آید.

گردشگران و جهانگردانی که در ادوار مختلف به اصفهان آمده اند، لب به تحسین پل خواجو گشوده اند و این مکان را در زمره شاهکارهای جاودانه معماری ایرانی و اسلامی به شمار آورده اند. بنای پل خواجو در چهار طبقه و با کاشیکاری های عصر صفویه، احداث شده است. این مکان در فصل بهار و هنگام طغیان آب زاینده رود، منظره بسیار جالبی را به وجود می آورد، به گونه ای که باعث شده مردم در این مکان نشسته و به تماشای زیبایی های این مکان بپردازند. در وسط پل، برای اقامت موقتی پادشاه و خانواده سلطنتی، ساختمان مخصوصی که به بیگلربیگی شهرت دارد، احداث شده است. به نوشته تاریخ نگاران و پژوهشگرانی که درباره سلسله صفوی مطالعه نموده اند، هدف شاه عباس دوم از ساختن پل خواجو، پیوند دادن دو محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز بوده‌ است.

پل خواجو از نوع پل سدی بوده و به عقیده برخی، نقطه اوج صنعت پل سازی در ایران به حساب می آید. عملکرد سد پل، این است که می‌تواند آب را تا ارتفاع ۶ متر بالا ببرد. این پل دارای ۱۶ دریچه تخلیه آب بوده و در بدنه آن از شیارهایی استفاده شده و همچنین کشوهایی درآن قرارگرفته که می‌توانند این دریچه ها را بالا و پایین ببرند. با بالا و پایین کردن کشوها، قادر خواهند بود اندازه آبی را که جاری میشده تنظیم نمایند و همینطور این کشوها عمل تنظیم آب جمع شده در پشت این پل سدی را انجام می دادند.

مقاله مرتبط : “معرفی سی و سه پل اصفهان“

در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل، ساختمانی احداث شده که شامل چند اتاق بوده که به نقاشی مزین  شده است. این ساختمان که شاه نشین نامیده می شود، در آن دوره جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بر روی دریاچه مصنوعی، به این مکان فراخوانده می شدند. در گوشه‌ های ضلع شرقی پل خواجو، دو شیر سنگی وجود دارد که ظاهرا، نماد سپاهیان بختیاری و محافظ اصفهان در عصر صفویه هستند.

پل خواجو دارای ۲۴ دهانه‌ بوده که از مکعب‌ های به دقت تراش‌ خورده، ساخته شده است. اطراف پل در ایام بهار و تابستان و روزهاى تعطیل، محلی عمومی برای تفرج اهالى است و بعضى روزها به حدى جمعیت زیاد است که عبور و مرور در طبقه دوم، تقریباً مشکل مى ‏شود.

مقاله مرتبط : “میدان نقش جهان اصفهان“

دلیل نامگذاری این پل، به پل خواجو، نزدیکی آن به محله خواجو می باشد. اما علاوه بر این نام، با اسامى بابا رکن الدین، خواجو، گبرها، شیراز، حسن آباد، پل شاهى و تیمورى نیز خوانده می شود. دلیل آنکه به آن پل بابا رکن الدین گفته می شود، این است که در تخت فولاد، که نزدیک جاده قدیم شیراز واقع شده، قبر و بقعه بابا رکن الدین که از عرفاى معروف زمان خود بوده، قرار دارد و به همین دلیل، پل به نام او معروف گردیده است. پل خواجو اصفهان، در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۱۱ ، به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

شنیدنی‌هایی درباره پل خواجو

اگر به اصفهان سفر کنید و به بازدید از تمام پل‌های این شهر بپردازید، متوجه می‌شوید که پل خواجو زیباترین و کامل‌ترین پل اصفهان است. نورپردازی این پل در هنگام شب وقتی در آب زاینده رود منعکس می‌شود، تصویری شبیه به کارت پوستال‌ها ایجاد می‌کند. حال که اصفهان با خشکسالی‌های چندین ساله روبرو شده، در بسیاری از فصل‌ها بستر زاینده رود خشک است. شهرداری اصفهان دست به ابتکار جالبی زده و در مواقعی که زاینده رود خشک می‌شود، با استفاده از نورپردازی‌های گسترده، تصاویر زیبایی بر پل خواجو ایجاد می‌نماید. این برنامه در هنگام شب و به مدت ۱ ساعت برقرار است.

بسیاری از اهالی اصفهان که به خواندن آواز علاقه دارند به طبقه پایین پل رفته و به خواندن آواز مشغول می‌شوند. اگر این آواز حرفه‌ای اجرا شود، افراد زیادی اطراف خواننده جمع شده و فضای جالبی به وجود می‌آید. از سالیان بسیار دور این رسم بین اهالی اصفهان وجود داشته و طرفداران زیادی دارد.

پل خواجو میراثی خاطره ساز

یکی از ارزشمندترین جاذبه های جذاب تاریخی و طبیعی ایران عزیز همین پل خواجو است. پلی که هزاران قصه ی ناب و شیرین برای گفتن دارد و همین حالا هم قدرت خاطره سازی بسیار بالایی دارد. زیباترین عکس ها و دیدنی ترین تصاویر در بخش های مختلف همین پل بلند شکل گرفته اند. پلی که بر فراز زاینده رود خروشان ساخته شده و هم خروش این رود عظیم را دیده هم افول و خشک شدنش را. به همین نسبت شادی و غم های فراوانی را هم دیده است. وصال ها و فراق هایی را هم دیده است. کسی چه می داند شاید تمام این ماجراها را به آب های روان زاینده رود سپرده باشد. خیلی ها هم عادت دارند وقتی سر درد و دل شان باز می شود به سراغ پل خواجو و زاینده رود بروند و دردهای دل شان را برای این دو بیرون بریزند. می خواهم بگویم پل خواجو محلی برای قرارهای زیبای انسانی است. شاید هم باید گفت محلی برای برقراری آرامش و تسلّی قلب ها است. شما چطور فکر می کنید!

منبع : وبلاگ اقامت ۲۴