آشنایی با منارجنبان اصفهان

منارجنبان یکی از مشهور ترین آثار تاریخی ایران و از جذاب ترین جاهای دیدنی اصفهان است که در خیابان آتشگاه، در فاصله شش کیلومتری غرب شهر اصفهان و در مسیر اصفهان به نجف آباد، در محله ‌ای به نام کارلادان واقع شده ‌است. منار جنبان بنایی است کهن، به صورت یک بقعه و دو مناره که بر فراز مقبره ی عارفی گمنام به نام عمو عبدالله کارلادانی، بنا شده و بر اساس تاریخ سنگ نوشته، این مقبره در سال ۷۱۶ هجری قمری ساخته شده است. این بنا با مساحتی حدود ۱۴۶ مترمربع و مناره هایی به ارتفاع هفت و نیم متر از سطح بام، یکی از آثار معماری دوره ایلخانیان به شمار می رود.

معماری منارجنبان اصفهان

سقف بنا با کاشی کاری های لاجوردی و فیروزه ای پوشانده شده و چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. بر فراز این بنا که از شاهکارهای معماری ایران است، دو مناره ی زیبا قرار گرفته که ارتفاع هرکدام از سطح زمین ۱۷.۵ متر و پهنایشان هم ۹ متر می باشد.

ایوان مجموعه منارجنبان میزبان قبر شیخ امیرعبدالله است و ۱۰ متر از سطح زمین ارتفاع دارد. در ساخت ایوان از آجر استفاده کرده‌اند و برای تزیین آن، کاشی‌ها و نقاشی‌هایی درون گنبد کار شده‌اند. همچنین دو اتاقک در مجموعه قرار دارند که از آن‌ها با عنوان چله‌خانه یاد می‌شود. چله‌خانه‌ها محل چله‌نشینی عرفا بوده است. عارفان و زاهدان با اقامت ۴۰ روزه در این فضای ساده، ضمن کشیدن ریاضت با خدای خود خلوت می‌کردند.

نکته مهم در مورد این بنا این است که با حرکت دادن یک مناره نه تنها مناره دیگر، بلکه کل بنا مرتعش می شود. جهانگردانی که به نقاط مختلف دنیا سفر کرده اند، در مشاهدات خود مناره هایی را معرفی کرده اند که در نقاط دیگر جهان، همین خصوصیت را داشته اند. در کشورهای عراق و عربستان هم منار جنبان های زیادی وجود دارد. آنچه مسلم است، این بنا با چنین هدفی طراحی نشده و از این رو حرکت دادن بیش از حد آن، باعث تخریب این اثر تاریخی و ارزشمند خواهد شد. در حال حاضر از این اثر تاریخی، به شدت مراقبت و حفاظت می شود.

از داخل ایوان این بنا، باید به وسیله پلکان مارپیچی بالا رفت تا به پشت بام و مناره ها رسید. در سالیان گذشته، بازدیدکنندگان منارجنبان، آزادانه تا بالای مناره‌ها می رفتند و اقدام به تکان دادن آن می کردند، اما در سال های اخیر، مسئولان برنامه ای ترتیب داده اند که در هر نیم ساعت یک نفر از راهنمایان که آشنا به مقدار نیروی لازم برای تکان دادن مناره ها است، به بالای یکی از مناره ها رفته و آن را تکان می دهد تا بازدیدکنندگان به خوبی اهتزاز آن را مشاهده کنند و در عین حال از ایجاد آسیب های احتمالی به بنا نیز پیش گیری شود.

علت لرزش منارجنبان اصفهان

تکان خوردن مناره های منارجنبان، تا مدت ‌ها برای دانشمندان سوال برانگیز بود. معماری اسرار آمیز این بنا برای بسیاری، هنوز هم در هاله ای از ابهام باقی مانده‌ است. منطقی ‌ترین علتی که برای تکان خوردن مناره‌ها وجود دارد، پدیده فیزیکی تشدید یا پدیده زئوناس است.  به بیان ساده تر می توان گفت که مولکول های هر جسمی در حال تحرک هستند، برخی متحرک تر و برخی کم جنب و جوش بوده و فقط کافی است تکانی به آن بدهیم و نیرویی وارد کنیم تا به جنب و جوش بیافتند. با تکان دادن یک مناره، مناره دیگر که کاملا شبیه به آن یکی مناره است هم می جنبد و نیروی وارد شده بر یک مناره، در تمامی ساختمان پخش می شود و همه بنا را به لرزه می اندازد. چون مناره‌ ها، سبک معماری مشابهی دارند، تکان خوردن یکی روی دیگری اثر می ‌گذارد. اما هنوز هم دلیل تکان خوردن منارجنبان، با قطعیت مشخص نشده است.

ساعات بازدید منارجنبان

برای بازدید از منارجنبان اصفهان می‌توانید از ساعت ۹ تا ۱۸ به آن مراجعه کنید. اگر به دیدن لرزش مناره‌ها علاقه‌مند هستید، در شیفت صبح در ساعات ۱۰:۳۰، ۱۲ و ۱۳:۳۰ و در شیفت عصر در ساعات ۱۵، ۱۶:۳۰ و ۱۸:۳۰ مناره را حرکت می‌دهند. منارجنبان اصفهان در روزهای تاسوعا و عاشورای ، شهادت امام علی (ع)، رحلت پیامبر (ص)، رحلت امام خمینی (ره) و شهادت امام جعفر صادق (ع) تعطیل است.

طی سالیان اخیر، سازمان میراث فرهنگی اصفهان، تلاش بسیاری برای رفاه بازدیدکنندگان این بنای تاریخی انجام داده است. پس از ورود به این مکان، با محوطه ای سرسبز و سنگ فرش شده، رو به رو میشویم که در اطراف آن فروشگاه کوچکی وجود دارد که بستنی و تنقلات به فروش می رساند. در ایام تعطیلات، فروشگاه های موقتی جهت فروش سوغات و کتابچه های راهنمای بناهای تاریخی اصفهان، در محوطه این بنا دایر می شود. چایخانه سنتی، وضوخانه، سرویس بهداشتی و یک نمازخانه کوچک جهت برپایی نماز، از دیگر امکاناتی است که برای این مکان دیدنی فراهم شده است.

معماری با شکوه ایرانی

در دوره های مختلف تاریخ ایران زمین با آثار و ابنیه ای مواجه می شویم که بسیار حیرت انگیز به نظر می رسند. اما شاید تعداد قابل توجهی از این آثار متعلق به قرون هفتم و هشتم هجری قمری و بعد از آن باشند. شاید پیش خودتان فکر کنید که چون در این دوران ساخت و ساز و توجه به معماری بیشتر بوده است بناهای بیشتری از آن به یادگار باقی مانده. اما متأسفانه ماجرا به این سادگی نیست و لازم است پیچیدگی های تاریخ را در نظر داشته باشیم. این نکته که در این دوران ساخت و ساز رواج داشته، درست است؛ اما به این معنا نیست که در دوره های پیش از آن ساخت و ساز رایج نبوده است. در واقع جنگ های مختلف از جمله حمله ی مغول به ایران زمین باعث شده است تعداد زیادی از آثار تاریخی به کل از بین بروند. تنها پادشاه یا حاکمی که توانست از ابنیه ی باستانی و تاریخی شهر مراقبت کند و آنها را به عصر امروز برساند حاکم فارس بود. حاکمان سایر نواحی نتوانستند.

منبع : وبلاگ اقامت ۲۴