معرفی آرامگاه پیر پالان دوز مشهد
آرامگاه پیر پالان دوز در قسمت شمال شرقى بارگاه ملکوتی حضرت رضا (ع) و ابتدای خیابان نواب صفوی واقع شده است. این مقبره شامل بنایى چهارگوش با گنبدى بر فراز آن و ایوانى آجرى در مقابل می باشد. در داخل بقعه، شاه نشینی است که در بالاى آن، یزدی بندی هایی انجام شده که داراى نقاشى بوده و جلوه خاصی به داخل مقبره بخشیده است .
بدنه های بنا از دوران صفویه، داراى نقاشى بوده که با گذر زمان و نفوذ رطوبت، به جز بخش کمى از آن که مرمت و بازسازی شده، بقیه از بین رفته است. در زیر کاسه گنبد نیز، ترنج زیبایى با نگاره های گیاهى نقاشی شده است. بنای اولیه این آرامگاه در زمان شاه محمد خدابنده، پدر شاه عباس صفوی، در سال ۹۸۵ هجری قمری و با همت قنبر علی بن خواجه حسین ساخته شد.
شخصیت به خاک سپرده شده در این بقعه، با توجه به نوشته موجود بر روی سنگ مزارش، محمد عارف عباسی از عرفای سلسله ذهبیه، ملقب به پیر پالان دوز می باشد که در قریه کارده مشهد به دنیا آمد و در شهر مشهد، خانقاهی برپا ساخت. ذهبیه، شاخه ای عرفانی از پیروان معروف کرخی و نجم الدین کفبری بوده اند که از قرن هفتم قمری به بعد، شیوخی چون میر سید علی همدانی، خواجه اسحاق ختلانی و سید عبدالله برزش آبادی، پیشوایی این فرقه را بر عهده داشته اند.
شیخ محمد عارف، با وجود اینکه از موقعیت خوبی برخوردار بود و قادر بود بدون هیچگونه سعی و تلاشی، زندگی خوبی داشته باشد، اما پالان دوزی را برای گذران زندگی خود انتخاب نمود و به همین علت لقب پالان دوز به او تعلق گرفت. او علاوه بر این که در عرفان به مقامات بلندی دست یافت، در کیمیاگری و خطاطی نیز متبحر بود. شیخ محمد، در خط ثلث استاد بوده و نگارش هفت سوره از قرآن ، به خط خوش ایشان موجود است. شیخ محمد عارف، بر مبنای باور توحیدی خود و توکل بر خدا و ذکر تشکر، خدمت، طاعت، قناعت و ایثار که از صفات عارفان است، به جستجوی راه معرفت پرداخت و مدتی از عمر خود را به کسب فیض از اهل حق، سپری نمود و به بروز کراماتی معروف شد.
بیشتر بخوانید : “بهترین جاهای دیدنی مشهد“
نمای خارجی بنا به ایجاد طاق نماهای تیزه دار آجری و پشت بغل های کاشی و قاب های مستطیل تزئینی بر فراز آنها، در عین سادگی، منظره زیبایی را رقم زده است. سطح گنبد پیازی شکل فراز بنا که بر روی گردنی استوانه ای شکل استوار شده، دارای پوششی ساده از کاشی فیروزه ای است. شکل کلی بنا و بازمانده های نقاشی های درون آن، بنا را اثری از دوران صفوی معرفی می‌کند که تاریخ ۹۸۵ هجری قمری، بر کتیبه سنگ سفید مربعی حک شده است.
بیشتر بخوانید : “نقشه مسیریابی مشهد”
بقعه پیر پالاندوز مشهد، در سالیان اخیر به طور کامل مورد بازسازی قرار گرفته و شامل درگاه ورودی، رواق ها و فضاهای طرفین، صحن و فضای اصلی مقبره می باشد. نمای دیوارهای بیرونی با طاق نماها، قاب، لچکی و کاشی کاری زیبا، آراسته گردیده و درون آن با نقش های هندسی و ترنج تزئین شده است. این بنای تاریخی، در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۳۷۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. با اقامت در هتل های نزدیک حرم در خیابان نواب صفوی دسترسی راحتی به این بقعه تاریخی خواهید داشت.
