مدرسه پریزاد مشهد، واقع در حرم رضوی

در مجموعه آستان قدس رضوی و اطراف حرم مطهر، شماری از مدارس قدیمی مشهد وجود داشته که بعضا بازسازی شده اند، بعضی هم به همان صورت قدیم باقی مانده و چند مدرسه ای نیز از میان رفته اند.

از جمله مدارس قدیمی ، مدرسه پریزاد است که توسط بانوی نیکوکار و خدمتگذار گوهرشاد ، همسر شاهرخ میرزا در کنار مسجد گوهرشاد احداث شد. مدرسه پریزاد از آثار باستانی عهد تیموریان و از بناهای قرن نهم می باشد که در جنوب غربی حرم مطهر و شمال غربی مسجد گوهرشاد واقع شده است که هم زمان با احداث مسجد گوهرشاد ساخته شد.

فریزر جهانگرد انگلیسی درباره این مدرسه چنین می نویسد:

مدرسه پریزاد که بنای کوچکی است توسط زنی ساخته شده که از ندیمه های گوهرشاد است و در همان زمان که خانم او ، مسجد گوهرشاد را می ساخت این مدرسه را بنا کرد. مدرسه پریزاد مشهد ، دارای چهار ایوان است و از دو طبقه تشکیل شده که شامل بیست و دو حجره می باشد. هر حجره، دارای ایوانچه ای کوچک است که با کاشی های کتیبه دار تزئین شده و همچنین صحن حیاط مدرسه نیز بسیار کوچک است.

برنارد اکین باستان شناس انگلیسی نیز درباره مدرسه ، این چنین نوشته است:

نماهای داخلی همگی تجدید بنا شده و صحن کوچک حیاط مدرسه با ساختمان های بلند اطراف آن احساس ترس ناشی از مکانهای بسته را در فرد به وجود می آورد.

تمام قسمت های نمای داخل حیاط بخصوص بالای ایوانها و در ورودی ، با انواع کاشی های معرق و گچبری های زیبا پوشیده شده است. از قسمت های خاص مدرسه، بالای درب ورودی و دو سمت درب ورودی است که با چهار تابلوی نفیس کاشی و آجر به صورت معقل تزیین شده است.

بالای درب مدرسه ، با خط ثلث زرد رنگ زیبایی با زمینه کاشی معرق لاجوردی ، به تعمیر این بنا در دوره صفوی و پس از آن اشاره شده است. اولین تعمیر در زمان شاه سلیمان ، توسط نجف قلی خان بیگلربیگی قندهار، در سال ۱۰۹۱ هجری قمری انجام شده و تعمیر دوم در سال ۱۳۴۵ – ۱۳۴۶ هجری شمسی توسط اداره اوقاف خراسان انجام گرفته است. آخرین تعمیر نیز توسط آستان قدس رضوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی انجام شد که باعث بازسازی کلی بنا به علت فرسودگی بیش از حد آن بود.

این مدرسه بنابر وقفنامه مفصل باقی مانده، املاک و مستغلات فراوانی دارا بوده که برخی از آنها به علت نوسازی ها و تغییرات کلی بافت قدیمی مشهد از بین رفته است. از شرایط مهم واقف این است که مدرسه منحصراً وقف فرزندان متولی و طلبه های زائر امام رضا (ع) شده است و کسی به جز این دو گروه نمی تواند از آن استفاده کند.

قسمتی از موقوفات مدرسه عبارتند از: کل مزرعه چشمه اسلامیه، تمامی کل دوازده سهم مزرعه جرمق، مزار خواجه ربیع با تمام متعلقات آن و غیره.

مدرسه پریزاد پیش از این در حاشیه بازار زنجیر قرار داشت و اکنون در مجموعه اماکن حرم مطهر جنب کفشداری دارالولایه قرار گرفته است.

این مدرسه چندین بار ، تعمیر اساسی شده ولی هیچ وقت سازه اصلی آن تغییر نکرده است. این مکان پس از پیروزی انقلاب اسلامی با کمک آستان قدس رضوی در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی بازسازی شد و اکنون مرکز پاسخگوئی به سؤالات دینی و اطلاع رسانی می باشد که شامل بخش های پاسخگویی به مسائل شرعی به صورت حضوری و تلفنی، مشاوره دینی، حلقه های معرفت، حرم شناسی، رایانه و اطلاع رسانی است.

این مدرسه که در سال ۸۲۳ هجری قمری احداث شده ، در داخل مجموعه اماکن حرم مطهّر امام رضا (ع) قرار دارد و اکنون به عنوان یک یادگار تاریخی – اسلامی محافظت می شود. مدرسه پریزاد در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شماره ثبت ۳۳۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در صورتی که تمایل دارید به شهر مشهد سفر کنید ، به شما توصیه می کنیم که از این مکان تاریخی در این شهر نیز بازدید نمایید. برای دسترسی راحتتر به این مدرسه قدیمی هم اقامت در هتل های نزدیک حرم را توصیه می کنیم.

منبع  : وبلاگ اقامت ۲۴